Ngày 12/6/2017, 84 hộ nông dân đồng bào dân tộc Thái tham gia sản xuất 5ha và hàng trăm đại biểu dồn chặt cứng cả bên trong và ngoài nhà văn hóa bản Lạnh, xã Tông Lạnh, huyện Thuận Châu (Sơn La) để thảo luận về giống lúa nếp lai 3 dòng mới VS 100.

Là giống nếp lai 3 dòng, VS 100 cho năng suất không thua kém so với các giống lúa lai

Với đồng bào dân tộc Thái ở đây, nếp là lương thực chủ đạo trong bữa ăn hàng ngày chứ không phải là gạo như người miền xuôi. Khi thu hoạch, người ta không quy ra bao nhiêu tạ một sào mà tính bằng bao thóc/số mét vuông ruộng.

Cụ Lường Văn Rom, một trong những chủ hộ dân trồng giống nếp VS 100 phát biểu bằng cả tiếng dân tộc Thái lẫn tiếng Kinh đầy phấn khởi: "Năm nay gia đình tôi chẳng còn lo phải đi đong thóc nữa. Bởi 500m2 ruộng của tôi trồng giống nếp mới đã gặt được 14,5 bao thóc, so với năm trước chỉ được 10 bao thóc. Ngoài ra tôi còn hướng dẫn tỉ mỉ cho bà con trong bản cách thổi xôi giống mới này làm sao để ngon nhất. Hạt nếp này nó to, vì vậy phải ngâm lâu hơn xôi mới dẻo, hạt xôi trắng, bóng lắm”.

Theo báo cáo kết quả thử nghiệm mô hình 5ha của Trạm Khuyến nông huyện Thuận Châu, vụ xuân 2017, toàn bộ diện tích nếp VS 100 được canh tác theo phương pháp canh tác lúa cải tiến SRI. Giống VS 100 có thời gian sinh trưởng là 132 ngày, ngắn hơn nếp đại trà truyền thống tại địa phương 6 ngày, lá đòng đứng, gọn, bông dài tới 27cm. Mức độ kháng sâu bệnh đều tốt hơn giống nếp đối chứng. Số bông hữu hiệu đạt 7 bông/khóm, số hạt chắc đạt 249 hạt/bông, năng suất thực thu đạt kỷ lục 9,6 tấn/ha so với nếp đại trà tăng 3,5 tấn/ha.

Trước sự ngạc nhiên của các đại biểu về năng suất thực, tại hội thảo đầu bờ, Trạm Khuyến nông huyện Thuận Châu đã tiến hành gặt thống kê 10m2 ngay tại ruộng trước sự chứng kiến của mọi người, tính năng suất quy khô thậm chí lên tới hơn 11 tấn/ha. Trạm đã tiến hành hạch toán kinh tế và cho thấy, giống nếp VS 100 cho lãi cao hơn so với đối chứng lên đến 17.300.000 đồng/ha.

Chủ tịch UBND xã Tông Lạnh tâm sự, nhà ông cũng tham gia sản xuất giống này, khi nhận làm thử nhiều bà con thấy lúa tốt quá, lại khá giống với giống lúa lai Nhị ưu 838 nên ban đầu không ai dám tin đây là lúa nếp. Tuy nhiên đến hôm lúa vào chắc, ra đồng ngắt một bông về bóc ra thấy hạt trắng đục mới dám tin, còn hôm nay thì tin rồi vì các đại biểu đã được thực tế nếm xôi từ ruộng của một số hộ gặt sớm. Ngoài ra, các hộ đã thu hoạch đều nhận xét giống này cho tỷ lệ gạo xát cao hơn hẳn giống đại trà tại địa phương do hạt to, vỏ trấu mỏng hơn và mẫu mã gạo trắng đục rất hấp dẫn.

Trạm Khuyến nông huyện Thuận Châu gặt thống kê ngay tại ruộng để kiểm chứng năng suất giống VS 100

Theo bà Cầm Thị Phong, PGĐ Sở NN-PTNT tỉnh Sơn La, đồng bào người Thái tại Sơn La chiếm tới 54 % tổng dân số của tính, có tập quán lâu đời ăn gạo nếp thay vì gạo tẻ, tuy nhiên do là tỉnh miền núi, địa hình đồi núi đa số vì vậy diện tích sản xuất lúa bình quân trên hộ rất thấp. Vì vậy, giống nếp lai VS 100 cho năng suất cao có thể là một trong những giải pháp tốt để giải quyết vấn đề an ninh lương thực trên địa bàn.

Bà Phong cũng đề nghị Cty TNHH Hạt giống Việt (Vietseed), đơn vị cung ứng giống nếp VS 100) chủ động phối hợp với các cơ quan chuyên môn trong tỉnh tiếp tục tiến hành mở rộng diện tích sản xuất thử trong những vụ tới đúng theo quy định của ngành và nhanh chóng làm các thủ tục tiến tới công nhận chính thức giống lúa lai 3 dòng VS 100 để tỉnh có thể xem xét đưa vào cơ cấu giống.

Tại hội nghị, một số ý kiến cũng đề nghị Vietseed giảm giá bán hạt giống để có thể mở rộng diện tích sản xuất nhanh chóng trong những năm tới.