Kiến thức quan trọng nhất khi phát triển số lượng đàn dúi là kỹ thuật nuôi dúi sinh sản. Bài viết này chúng tôi sẽ chia sẻ tới bà con cách chọn dúi giống, thức ăn, cách chăm sóc và phòng bệnh cho dúi sinh sản.

1. Chuồng nuôi dúi

- Địa điểm nuôi dúi lý tưởng là một khu thật yên tĩnh (điều này đặc biệt quan trọng trong quá trình nuôi dúi sinh sản). Chuồng dúi nên tránh ánh sáng trực tiếp (trong tự nhiên ngày dúi ngủ trong hang, tối mới ra ngoài đi kiếm ăn).

- Chuồng nuôi sinh sản mỗi ô rộng khoảng 50cm, dài 0,8 – 1m, xây tường cao 70cm bên trong tô xi măng thật láng hoặc ốp gạch men (gạch loại), nền bê tông hoặc lát gạch. Mỗi ô chuồng dùng cho một con.

Có thể sử dụng chuồng nuôi thương phẩm để nuôi sinh sản, tuy nhiên người nuôi dúi cần phải nhận biết được khi nào con dúi cái mang thai và phải tách nó ra trước khi nó sinh sản, nếu không khi sinh sẽ bị con khác ăn con hoặc có thể dúi mẹ cũng ăn con.

Chuồng nuôi dúi sinh sản

- Xung quanh chuồng nên xây bờ bao, phòng khi con dúi xổng chuồng không thể thoát ra ngoài được, chiều cao bờ bao khoảng 50cm. Phải có mái che để dúi tránh bị nắng trực tiếp và nước mưa dính vào người. Nếu ở miền Bắc, mùa đông có thể dùng miếng vải hoặc rèm che chuồng để giữ ấm cho dúi.

2. Lựa chọn dúi giống

Cách phân phân biệt dúi đực và dúi cái

- Dúi đực: quan sát bộ phận sinh dục của dúi, nếu là con đực dúi sẽ có 2 tinh hoàn tương tự như của chó, và không có vú.

- Dúi cái: nhìn phần bụng sẽ thấy 2 hàng vú ở hai bên bê sườn như lợn.

 Cách chọn dúi bố mẹ

Chọn con dúi đực khỏe mạnh, không dị tật, tương đương hoặc to hơn dúi cái. Một con dúi đực có thể cho phối giống với 4-5 con dúi cái.

Dúi cái nếu có thể biết nguồn gốc bố mẹ thì tốt, lựa chọn nguồn theo bố mẹ khỏe mạnh, nuôi con mau lớn. Nếu không biết nguồn gốc thì ngoại hình phải to vừa, không quá nhỏ, có hàng vú đều hai bên, lông mượt, chạy khỏe.

3. Thức ăn cho dúi

Dúi có nhiều đặc điểm giống chuột, nên cho chúng ăn những loại cứng, khô, có tinh bột như mía, ngô, tre bánh tẻ, khoai, sắn … Những loại thức ăn cứng sẽ giúp cho dúi mài răng vì chúng rất hay bị ngứa răng (do chúng dài ra mỗi ngày).

Chú ý: Không cho dúi ăn các loại cỏ, đặc biệt là cỏ voi vì có thể chết do không đi ngoài được. Thức ăn có tinh bột nhưng mềm cũng nên cho chúng ăn ít vì không tốt cho tiêu hóa của dúi.

4. Sinh sản

Thời kỳ động đực

Đặc điểm sinh học của dúi: dúi có tuổi đời trung bình khoảng 6 năm. Số lần đẻ trong năm khoảng 3-4 lần, 3-5con/lần đẻ.

 – Từ lúc đẻ ra đến khi dúi cái động dục lần đầu là 6 tháng (dúi cái thường mang thai trong vòng 45 ngày). Nếu nuôi sinh sản trọng lượng khoảng 0,5 – 0,6 kg dúi đã đẻ được.

– Dúi cái động dục có biểu hiện ăn ít, sục sạo tìm đực, bộ phận sinh dục có màu hồng. Nếu bắt dúi cái bỏ sang ô dúi đực, dúi cái phát ra tiếng gọi đực đặc trưng.

- Dúi cái động dục thường chủ động tiến lên phía trước mặt dúi đực, lùi đít vào trước mặt dúi đực để được giao phối. Đây là đặc điểm dễ nhận biết nhất đối với người mới chăn nuôi dúi lần đầu.

Kỹ thuật ghép dúi đực với dúi cái

Cách ghép đôi: Thả dúi cái vào ô dúi đực.

- Khi ghép đôi thì thả dúi cái từ từ ở góc xa với dúi đực để tránh cắn nhau. Đồng thời quan sát dúi không cắn nhau thì tốt, nếu cắn nhau thì thay con khác. Cũng có trường hợp dúi cái động dục khi ghép đôi vẫn đẩy nhau ra kịch liệt, như kiểu không thể ở với nhau được, nhưng chỉ một lúc là chúng lại thân thiện và giao phối luôn.

Kỹ thuật cho dúi giao phối

Việc động dục và giao phối là hoàn toàn tự nhiên.

– Giao phối: Thời gian giao phối giữa dúi cái và dúi đực khoảng 1,5-2 phút. Khi giao phối dúi cái thường cong đuôi lên. Khi giao phối xong cả 2 con đều cúi xuống liếm bộ phận sinh dục thì pha giao phối đó có kết quả, còn nếu chỉ có con đực cúi xuống liếm bộ phận sinh dục thì pha giao phối đó không có kết quả.

- Dúi cái sau 2-3 ngày giao phối đưa đến tổ đẻ để chuẩn bị cho sinh sản. Cho rơm, hoặc rác mềm vào để dúi bện tổ nuôi con.

- Dúi đực nghỉ ngơi 7 – 10 ngày tiếp tục cho giao phối dúi cái khác.

Trường hợp không biết dúi cái động dục vào ngày nào thì có thể bắt dúi cái lần lượt luân chuyển bỏ vào ô dúi đực. Con nào động dục thì nó tự cặp luôn với dúi đực, con nào không động dục, dúi đực đòi giao phối là dúi cái đẩy ra. Thường xuyên thay đổi dúi cái với dúi đực để có sự mới lạ.

Chăm sóc dúi mang thai và dúi con

- Sau khi con cái được đực thì chú ý chế độ cho ăn: phải đủ tre, mía, và bổ sung thêm bắp hoặc khoai lang củ mì. 

- Mỗi năm dúi đẻ 4 lứa, mỗi lứa 2-5 con, nuôi con rất giỏi, hao hụt ít. Nên cho dúi ăn đầy đủ và đúng khẩu phần trước, trong và sau khi sinh.

- Dúi con mới đẻ ra có màu đỏ, không có lông, không mở mắt. Đủ 14 ngày thì dúi mở mắt và mọc lông. Dúi 20 ngày là ăn được vật cứng như mía và tre. Đủ 45 ngày thì có thể tách con khỏi mẹ (nếu không tách mẹ cứ để mẹ nuôi con thì dúi mẹ nuôi con 3 đến 4 tháng).

- Trường hợp dúi mẹ đẻ trong tổ đẻ không có rác hoặc rơm làm tổ thì ta bổ xung rác mềm (vò ra cho mềm) bỏ vào trong tổ dúi mẹ dùng rác đó bện tổ nuôi con. 

5. Bệnh và cách phòng ngừa

Để phòng bệnh cho dúi, chuồng trại phải đảm bảo khô ráo, sạch sẽ và thoáng mát, tránh mưa tạt, gió lùa, nắng nóng và không cần ánh sáng trực tiếp… Con dúi là động vật hoang dã, mới được thuần hóa, sức đề kháng rất mạnh nên ít dịch bệnh. Tuy nhiên, dúi vẫn bị một số bệnh thông thường như bệnh ký sinh trùng ngoài da, bệnh đường ruột…

Bệnh ký sinh trùng ngoài da: Do ve, mò (1 loài ký sinh) cắn gây nên ghẻ lở, có thể dùng thuốc kháng sinh bôi hoặc dúi tự liếm cũng có thể khỏi. Để phòng bệnh, ta nên định kỳ vệ sinh sát trùng, tẩy uế chuồng trại và xung quanh 1 – 2 lần/tháng.

Bệnh đường ruột: Thường do khẩu phần thức ăn cung cấp không đầy đủ thành phần và giá trị dinh dưỡng nên dúi có thể bị tiêu chảy. Trong trường hợp đó, ta có thể dùng thuốc điều trị tiêu chảy hoặc bổ sung thêm thức ăn, nước uống đắng, chát như ổi xanh, cà rốt, rễ cau, rễ dừa… Để phòng bệnh tiêu chảy, không nên sử dụng các loại thức ăn hôi thối, ẩm mốc, khẩu phần thức ăn phải phong phú và đa dạng.

Trên đây là những kiến thức kỹ thuật giúp các bạn có thể nuôi dúi sinh sản thành công.