Bệnh héo xanh, héo tươi

Đây là bệnh hại đặc trưng của các cây họ cà như ớt, cà chua, khoai tây. Ở Lâm Đồng, bệnh gây hại nặng có thể khiến cây trong vườn chết đến 80%.

Nguyên nhân do vi khuẩn Pseudomonas solanacearum.

Triệu chứng: Đặc điểm nhận diện là cây héo, đôi khi chỉ 1 - 2 nhánh nhất là khi trời nắng lá vẫn còn xanh, khi chiều mát hay ban đêm cây lại phục hồi, tuy nhiên triệu chứng héo - tươi chỉ kéo dài vài ngày rồi cây chết hẳn, ở cây già triệu chứng thể hiện chậm hơn, nếu nhổ cây lên ta thấy phần thân và rễ cây bị thối đen, mềm nhũn, dùng dao cắt ngang phần thân, rễ bị thối thì chúng ta thấy nơi vết bệnh mềm, ngửi có mùi hôi, lõi có màu đen.

Nếu cho vào một cốc nước trong sẽ thấy nếu là cây bị bệnh héo xanh thì dịch sữa trong chứa nhiều vi khuẩn chảy ra chầm chậm từ vết cắt. Lấy dịch này pha nước tưới vào vườn cây thì sau 3 - 5 ngày triệu chứng bệnh sẽ xuất hiện. Thông thường dễ lầm lẫn bệnh héo do nấm và do vi khuẩn, để phân biệt ta chú ý:

Bệnh do vi khuẩn vết bệnh thường mềm nhũn, có mùi hôi, mạch dẫn có màu đen, cây chết nhanh, còn bệnh do nấm đất như Fusarium, Rhizoctonia, Sclerotium… bệnh phát triển tương đối chậm, lá chuyển dần sang vàng rồi rụng, diễn biến chậm, nếu cắt ngang thân không thấy dịch chảy ra, không có mùi hôi…

Bệnh héo xanh phát triển nhanh trên nền đất ẩm ướt, thoát thủy kém, vi khuẩn tồn tại trong đất rất lâu. Vi khuẩn còn có thể sống trên nhiều ký chủ phụ, lan truyền qua giống, dụng cụ tỉa cành, vết thương cơ giới do dụng cụ làm vườn, các lỗ hổng tự nhiên (khí khổng ở rễ), tuyến trùng chích hút, khi bộ phận của cây dưới đất bị thối rữa, vi khuẩn phát tán trong đất, nước và lây lan sang cây bên cạnh, triệu chứng quan sát được khoảng 3 - 7 ngày.

Phòng trị:

- Luân canh, không nên trồng 2 vụ ớt trên cùng chân đất.

- Xử lý hạt giống 54oC trong vòng 25 - 30 phút. Dùng hạt giống sạch bệnh.

- Vệ sinh đồng ruộng, ruộng trồng phải sạch cỏ, thu gom tiêu hủy tàn dư thực vật.

- Bón phân hữu cơ hoai mục.

- Khi chăm sóc tránh gây vết thương cho cây, dụng cụ chăm sóc, tỉa cành, thu hái cần sát trùng liên tục bằng formol.

- Ruộng trồng cần bằng phẳng, tránh ruộng úng nước, thoát thủy kém, không trồng ớt trên ruộng các vụ trước đã trồng cây cùng họ cà.

- Nếu trên ruộng có cây bệnh phải lập tức nhổ bỏ và tiêu hủy ngay.

- Lưu ý nguồn nước tưới hay chảy khi mưa từ các ruộng có trồng cây họ cà ở bên trên nguồn vì có thể mang mang bệnh lây lan xuống phía cuối nguồn nuớc bên dưới.

- Cuối cùng bệnh do vi khuẩn tương đối khó trị, cần thăm đồng thường xuyên và phát hiện sớm và phòng trị kịp thời bằng thuốc đặc trị như Alpine 80WDG.

Bệnh khảm do virus

Triệu chứng: Có nhiều triệu chứng do virus gây ra trên ớt, có thể là lá ớt biến dạng, xoăn lại, mép cong lên trên, hay lá có màu sắc thay đổi hoặc từng lá có từng mảng xanh đậm hay vàng hoặc vàng xen lẫn xanh, loang lổ, trường hợp bị nặng chồi không phát triển, cành vặn vẹo, hoa rụng, trái nhỏ, méo mó, cứng… Bệnh do virus gây ra mà tác nhân truyền bệnh là các loài rầy, rệp, tuyến trùng chích hút.

Phòng trị: Do là bệnh do virus gây ra nên không có thuốc phòng trị, chúng ta chỉ phòng trừ gián tiếp bằng cách tiêu diệt các môi giới truyền bệnh như các loài rầy, rệp mà thôi.

Bệnh sinh lý

Ngoài ra, trên ớt chúng ta thường thấy phía đáy trái, nhất là ớt ngọt, có hiện tượng bị thối đen (thối đáy trái) nguyên nhân là cây thiếu Ca, để hạn chế bệnh nay ta nên tăng cường bón vôi cho đất (bón ít nhất 1 tháng trước khi trồng cây con ra ruộng), khi phát hiện có hiện tượng thiếu Ca có thể tăng cường bón phân Cancium nitrate cho cây.