Xuống dưới giá thành

Theo thông tin từ một số doanh nhân ngành đường, giá đường sỉ tại các nhà máy và giá bán buôn trên thị trường hiện đã xuống rất thấp. Trong nửa đầu tháng 4, giá bán buôn đường kính trắng ở Hà Nội chỉ còn 11.300 - 12.000 đồng/kg, miền Trung 10.600 - 11.200 đồng/kg, TP.HCM 11.400 - 11.600 đồng/kg. Giá bán sỉ tại các nhà máy thường thấp hơn giá bán buôn trên thị trường khoảng 400 - 500 đồng/kg.

Ông Nguyễn Hải, Tổng thư ký Hiệp hội Mía đường Việt Nam, cho hay, đây là mức giá thấp nhất trong nhiều năm trở lại đây. Với giá đường như hiện nay, phần lớn các nhà máy đường đang phải bán ra với giá thấp hơn giá thành. Chỉ có một số nhà máy nhờ quy mô sản xuất lớn, nguồn nguyên liệu tốt, đa dạng hóa sản phẩm…, thì vẫn đang còn chấp nhận được với giá bán sỉ hiện tại. Còn lại phần lớn các nhà máy khác, do đã phải bán ra với giá thấp hơn giá thành, nên đang lâm vào tình trạng thua lỗ.

Do giá đường giảm mạnh, các nhà máy đã phải giảm giá thu mua mía so với đầu vụ. Chẳng hạn, hồi tháng 11/2017, Nhà máy đường Sóc Trăng thu mua mía 10 CCS tại nhà máy với giá 960.000 đồng/tấn, nay giảm còn 900.000 đồng/tấn; Nhà máy đường Bến Tre giảm từ 980.000 đồng/tấn xuống còn 910.000 đồng/tấn… Dù đã phải giảm giá thu mua mía, nhưng do giá đường xuống quá thấp, nhiều nhà máy vẫn đang rất khó khăn trong việc duy trì giá thu mua mía cho nông dân.  

Tồn kho vẫn cao

Dù giá đường đã xuống quá thấp, nhưng đường tồn kho tại các nhà máy lại đang rất lớn. Theo Hiệp hội Mía đường Việt Nam, từ đầu vụ đến giữa tháng 4, các nhà máy đã ép được 11.759.781 tấn mía, sản xuất 1.114.225 tấn đường (trong đó có 375.332 tấn đường luyện). Bên cạnh đó, sản lượng đường sản xuất từ đường thô là 178.401 tấn (trong đó từ đường thô nhập khẩu 147.509 tấn và từ đường thô trong nước 30.892 tấn). Tổng cộng, sản lượng đường sản xuất từ mía và đường thô là 1.292.626 tấn đường.

Trong khi đó, lượng đường đang tồn trong kho của các nhà máy, tính đến giữa tháng 4, đã lên tới 680.273 tấn, tồn kho tại các công ty thương mại là 12.281 tấn. Như vậy, lượng đường tồn kho đang chiếm tới hơn 1 nửa sản lượng đường từ đầu vụ đến giữa tháng 4, và gần bằng mức tồn kho của cùng kỳ 2017 (vào thời điểm cuối tháng 4/2017, đường tồn kho tại các nhà máy và công ty thương mại lên tới 717.000 tấn).

Đường nhập lậu tràn vào nhiều, được coi là nguyên nhân chính khiến cho đường Việt Nam không chỉ bị giảm giá xuống thấp mà còn đang khó tiêu thụ. Trong nửa đầu tháng 4, tại các điểm nóng về nhập và tiêu thụ đường nhập lậu như Lao Bảo, Đông Hà, biên giới Tây Nam, TP.HCM, giá đường lậu đều chưa tới 11.000 đồng/kg. Đường tạm nhập tái xuất, nhưng lại âm thầm được đưa vào tiêu thụ trong thị trường nội địa, cũng gây thêm khó khăn cho việc tiêu thụ đường của các nhà máy, khiến cho lượng đường tồn kho liên tục tăng lên, dù nhu cầu của thị trường vẫn đang ổn định.

Điều đáng nói là theo ý kiến của một số doanh nhân ngành đường, tồn kho đường ở Việt Nam không giống như trên thế giới. Trên thế giới, tồn kho đường lên tới 50% so với tiêu thụ là chuyện bình thường, vì đường tồn kho được rải đều trong toàn bộ hệ thống ngành đường, từ sản xuất tới thương mại…, nên áp lực lên các nhà máy đường không lớn. Còn ở Việt Nam, tồn kho lại hầu như dồn về các nhà máy đường (bằng chứng là trong gần 700.000 ngàn tấn đường tồn kho tới giữa tháng 4, có tới 680.273 tấn ở các nhà máy, tồn kho tại các công ty thương mại chỉ là 12.281 tấn). Bởi mỗi khi tiêu thụ gặp khó khăn, là các công ty thương mại lại tạm ngưng mua đường của các nhà máy.

Trong khi phải chịu áp lực tồn kho quá lớn, các nhà máy vẫn tiếp tục phải thu mua mía cho nông dân. Do đó, lại càng khó khăn hơn.