Tuy mô hình này mang lại hiệu quả kinh tế khá cao nhưng cũng bộc lộ một số hạn chế do lươn chui rúc trong bùn nên rất khó theo dõi số lượng, tốc độ tăng trưởng, khả năng bắt mồi, dịch bệnh… của lươn nuôi để có thể có những biện pháp xử lý kịp thời.

Mô hình nuôi lươn không bùn

Theo chân anh Nguyễn Khắc Mạnh, cán bộ Trung tâm Khuyến nông Khuyến ngư tỉnh (KNKN), chúng tôi đến thăm mô hình nuôi lươn không bùn của ông Lê Quang Hồng ở thôn Thượng Xá, xã Hải Thượng, huyện Hải Lăng (Quảng Trị). Mặc dù được giới thiệu trước nhưng chúng tôi vẫn hết sức bất ngờ khi tận mắt chứng kiến hàng ngàn con lươn vàng óng, to bằng nửa cổ tay được nuôi trong bể nước được lót bạt không có bùn.

Ông Hồng cho biết: Qua theo dõi trên sách báo và internet, ông tình cờ biết được mô hình nuôi lươn sạch, không bùn đang phát triển mạnh tại các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long. Nhận thấy hiệu quả của mô hình này, đầu năm 2013 ông đã lặn lội vào tận nơi tham quan một số cơ sở nuôi và mua giống về nuôi thử. Có thể nói, ông Hồng là người đầu tiên ở Quảng Trị thực hiện mô hình nuôi lươn không cần bùn và đã rất thành công với mô hình này.

“Nhìn thấy mô hình nuôi lươn không bùn của họ, tôi mê ngay. Khi về nhà, tôi đã bàn bạc trong gia đình và quyết định chọn nuôi lươn làm hướng phát triển kinh tế mới, bởi đây không chỉ là mô hình cho hiệu quả cao mà còn rất phù hợp để người dân Hải Thượng chuyển đổi cơ cấu kinh tế cải thiện đời sống…”, ông Hồng kể.

Sau khi tham quan học tập kinh nghiệm ở các tỉnh phía Nam về, ông quyết định thả nuôi thử nghiệm gần 60 kg lươn giống (khoảng 2.000 con) với giá khoảng 300.000 đồng/kg. Tận dụng những bể nuôi ếch sẵn có, ông chỉ cần lót thêm 1 lớp bạt cho đúng với yêu cầu kỹ thuật của bể nuôi lươn, vừa chống thấm nước vừa không để lươn bò ra ngoài. Ngoài ra, trong bể ông đặt thêm những tấm vỉ tre làm nơi trú ẩn cho lươn.

Chia sẻ kinh nghiệm và tính hiệu quả của cách nuôi lươn không bùn, ông Hồng cho biết, để có những con lươn khỏe mạnh, khâu quan trọng nhất là chọn giống. Giống lươn được lấy từ Củ Chi (TP. Hồ Chí Minh), đây là giống lươn được cơ sở thu gom giống nhập từ Campuchia đưa về thuần hóa khoảng 10 – 20 ngày sau đó mới xuất bán nhờ vậy khi đưa vào bể nuôi lươn hầu như không bị hao hụt.

Cũng theo ông Hồng, giống lươn này nhanh to hơn, thịt béo ngọt và thơm hơn lươn đồng. Bên cạnh việc chọn giống, nước sạch cũng là một yêu cầu quan trọng vì nếu để nước bẩn, có mùi hôi, lươn sẽ bị mắc bệnh và chết. Trong quá trình chăm sóc, cũng cần phát hiện, phân loại lươn bệnh. Những con bị bệnh thường nằm riêng một mình hay trên mình xuất hiện những đốm đỏ nhỏ…

Ngoài ra, nuôi lươn cũng cần cho ăn đúng giờ, ông Hồng cho biết, lươn thường có tập tính kiếm ăn vào buổi tối nên chỉ cần cho lươn ăn 1 lần vào buổi tối, thức ăn được đặt trên vỉ tre để tránh thất thoát. Thức ăn của lươn là cá tươi xay nhỏ trộn với bột cám để tạo độ dẻo. Cứ 1,8 kg thức ăn thì cho ra 1 kg lươn thương phẩm. Đặc biệt, nếu cho lươn ăn ốc bươu vàng hoặc giun đất hay giun quế thì lươn rất nhanh to. Ông Hồng cũng lưu ý là chỉ nên trộn với bột cám để tạo độ dẻo, tuyệt đối không được dùng bột sắn hoặc bột mì vì sẽ làm lươn bị bệnh đường ruột.

Qua quá trình nuôi lươn không bùn, ông Hồng nhận thấy lươn hầu như không bị bệnh, mau lớn, suốt thời gian nuôi không phải tốn một đồng thuốc thú y nào, giảm được rất nhiều công lao động như công lấy bùn, cho ăn, thu hoạch. Đặc biệt rút ngắn thời gian nuôi từ 4 - 6 tháng. Nếu so sánh giữa nuôi truyền thống và nuôi không bùn thì nuôi không bùn nhàn hơn. Nuôi lươn theo cách truyền thống từ khi thả con giống đến khi thu hoạch là 12 tháng. Nuôi không bùn thì chỉ mất 4 - 6 tháng là xuất bán, giúp người nuôi tiết kiệm tiền chi phí thức ăn, thuốc thú y, phù hợp cho nhu cầu tiêu thụ lươn sạch, hiệu quả kinh tế cao gấp 5 - 6 lần.

Theo ông Hồng, bể nuôi lươn nên có diện tích từ 2 – 4 m² là phù hợp, dễ quản lý, dưới đáy bể có ống thoát nước, ở trên có gắn đường nước vào thuận lợi cho việc thay nước. Trong bể nên để những tấm vỉ tre đặt chồng lên nhau để làm nơi trú ẩn cho lươn. Mỗi bể thả nuôi 1.000 lươn giống. Mức nước trong bể nuôi chỉ nên để từ khoảng 30 – 40 cm, định kỳ hàng ngày thay toàn bộ nước trong bể vào buổi sáng để nước trong bể nuôi luôn trong sạch. Ngoài ra, theo kinh nghiệm của ông Hồng thì để lươn có màu vàng đẹp, trong bể nên lót gạch men màu vàng, nếu lót bạt thì phải quay màu vàng vào phía trong bể vì nếu quay màu xanh vào trong thì lươn có màu đen, sẽ khó bán.

Ông Hồng chia sẻ: Hồi mới bắt tay vào nuôi lươn không bùn, nhiều người tới xem, tỏ ra bán tín bán nghi, cứ lắc đầu vì làm như thế là khác với tập tính của lươn ngoài tự nhiên. Không nản chí, ngày đêm vợ chồng ông âm thầm thay nhau chăm sóc đàn lươn. Không phụ lòng người, đàn lươn trong bể phát triển từng ngày thấy rõ. Sau 6 tháng nuôi, lươn đạt trọng lượng bình quân từ 0,2 – 0,25 kg/con, tỷ lệ sống của lươn đạt trên 97%, sản lượng đạt gần 450 kg lươn. Với giá bán hiện nay từ 140 – 160 ngàn đồng/kg thì thu được trên 70 triệu đồng, sau khi trừ chi phí ước tính thu được lợi nhuận gần 50 triệu đồng.

“Chỉ cần một cuộc điện thoại là thương lái vào tận nhà thu mua, chỉ sợ không có lươn mà bán thôi chứ bao nhiêu thương lái cũng lấy hết”, ông Hồng cho biết.

Từ thành công của 2 bể nuôi lươn không bùn thử nghiệm ban đầu, ông Hồng cho biết trong thời gian tới ông sẽ thả nuôi khoảng 2 vạn con lươn giống, với 2 vụ/năm thì dự kiến sẽ mang lại cho gia đình ông thu nhập hàng trăm triệu đồng.

Anh Nguyễn Khắc Mạnh cho biết, ông Hồng là người đầu tiên của xã tìm ra cách nuôi lươn mới, đem lại hiệu quả cao. Mô hình này của ông đã thay đổi được cách nghĩ, cách làm, giúp người nuôi lươn địa phương học hỏi, rút ngắn thời gian nuôi, giảm chi phí thức ăn.

Ngoài ra, với mô hình nuôi lươn này, ông Hồng đã góp phần tạo cho môi trường trong sạch, không ô nhiễm; đặc biệt, góp phần vào thực hiện chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi. Bên cạnh việc nuôi lươn không bùn hàng năm ông Hồng còn xuất bán ra thị trường hơn 3 tấn ếch, gần 1 tấn cá lóc và nuôi 5 con hươu lấy nhung. Sau khi trừ chi phí mỗi năm mang lại thu nhập cho gia đình ông gần 120 triệu đồng.

Có thể nói nuôi lươn không bùn là một hướng đi mới mang lại hiệu quả kinh tế cao, lại giải quyết việc làm cho một bộ phận lao động nhàn rỗi ở địa phương. Đây là mô hình độc đáo cần được nhân rộng để giúp người dân nhanh chóng thoát nghèo, vươn lên ổn định cuộc sống, góp phần thúc đẩy nền kinh tế địa phương phát triển…