Bản Ngoại là xã miền núi có nhiều thửa ruộng khô hạn, không thuận tiện cho tưới tiêu và trồng lúa nước. Do vậy, người dân tộc Tày ở đây đã chủ động đưa cây dưa bở giống mới vào trồng thử nghiệm. Cây ưa đất và sinh trưởng tốt. Kết quả sau hai năm canh tác và chăm sóc liên tục, dưa bở thực sự là cây trồng chính và giúp dân thoát nghèo.

Theo người dân, qua lai tạo giữa giống dưa bở quả tròn có sọc viền đen vàng với dưa gang đã cho ra đời một giống dưa bở lạ mắt. Quả dưa bở ở Bản Ngoại có vỏ đặc màu vàng, bóng, hình dài, to. Quả to nhất có thể lên tới hơn 3 kg. Khi ăn có vị mát, mùi thơm đặc trưng của dưa bở. Khác với dưa bở thông thường, giống dưa mới này có hình thức đẹp, ưa nhìn, lõi bên trong ngọt và đặc ruột, cùi dày.

Qua nghiên cứu về đặc điểm sinh trưởng của giống dưa mới này, Trạm Khuyến nông huyện Đại Từ và người dân xã Bản Ngoại nhận thấy, đây là giống dưa không kén đất, không tốn phân và thuốc trừ sâu.

Dưa bở giống mới trồng trong vòng 2 tháng là có thể thu hoạch, không cần làm giàn mà cho thân dưa bò xuống mặt đất, sau đó kết trái. Luống trồng dưa không cầu kỳ mà chỉ cần lên luống bằng như trồng đậu tương. Trong quá trình sinh trưởng, dưa tự thụ phấn và ít sâu bệnh. Khi đến vụ thu hoạch, dưa chín đều nên có thể thu hoạch gọn.

Sau khi trồng thử nghiệm, thấy có hiệu quả về kinh tế, đến nay nông dân xã Bản Ngoại đã mở rộng trồng giống dưa bở trên các thửa ruộng xen lẫn lúa và đậu. Cả xã hiện trồng hơn 2 mẫu dưa bở, mỗi sào có thể cho 1,5 - 2 tấn quả. Hiện giá thị trường đã phần nào giúp cho người nông dân có thu nhập.

Giá bán lẻ tại ven đường từ 7.000 - 8.000 đ/kg, bán buôn 6.000 - 7.000 đ/kg. Như vậy, mỗi sào dưa cho thu hoạch, trừ chi phí phân bón, thuốc trừ sâu, nông dân có thể thu về 2 - 3 triệu đ.

Do chân ruộng thấp, để tránh ngập úng và dưa bị thối ngay trên luống, nông dân đã tích cực dùng đất, tôn cao luống dưa và chú ý mực nước tưới đều đặn, vừa đủ cho dưa phát triển. Việc đưa giống dưa bở giống mới vào trồng xen canh với cây lúa, nhiều gia đình nhanh chóng thoát nghèo và có thu nhập ổn định.

Bà Phạm Thị Thu ở khu 2, xã Bản Ngoại đã tận dụng những thửa ruộng cạn, khó trồng lúa để trồng dưa bở. Với 3 sào dưa, chỉ trong vòng 3 tháng chăm sóc, gia đình bà có thu nhập gần 20 triệu đ.