Khác với các tỉnh đồng bằng, việc đầu tư xây dựng công trình khí sinh học (biogas) ở miền núi gặp vô vàn khó khăn khiến chi phí đầu tư rất cao. Đơn cử ở Sơn La là một ví dụ.

Không như các tỉnh miền xuôi có nền địa chất đất thịt sâu, việc tìm kiếm một vị trí để xây dựng công trình khí sinh học ở các địa bàn miền núi phức tạp hơn rất nhiều. Nhận thức lợi ích của công trình khí sinh học do dự án Hỗ trợ nông nghiệp các bon thấp (LCASP) mang lại nên từ năm 2014 đến nay, phong trào lắp đặt hầm biogas ở xã Mường Bon (huyện Mai Sơn) nở rộ. Tuy nhiên việc đào đất để đưa được bể biogas xuống lòng đất ở đây không dễ dàng. Theo anh Nùng Văn Tấm, bản Mai Quỳnh (xã Mường Bon), việc đào hố đặt bể biogas bây giờ đa số dân đều thuê loại máy múc mini nên không còn phải mất sức đào bằng tay. Tuy nhiên, do đất vườn ở đây tựa lưng ngay sát núi đá nên khi đưa máy xúc mini vào đào hố, chỉ đào sâu được 50 – 70 cm là máy đã ngoạm phải đá tảng, trong khi đó, tiêu chuẩn độ sâu để đưa bể biogas bằng composit loại 9 m3 là phải đạt trên 2,7 m. Vì vậy, đa số hộ dân lắp đặt công trình khí sinh học ở đây chẳng còn cách nào khác là phải khoan đá nổ mìn. Song để tiến hành nổ mìn phá đá không phải muốn là được, mà phải thuê cả đơn vị chuyên môn, thực hiện theo quy trình của pháp luật, đơn vị đó phải được cơ quan chức năng cấp phép mới có thể tiến hành. Chi phí để thuê nổ mìn, thuê máy múc tạo hố sâu 2,7m thường phải tốn kém hàng chục triệu đồng. Nếu như chi phí để lắp đặt hoàn chỉnh một công trình khí sinh học ở đồng bằng hiện nay thường chỉ từ 10 – 12 triệu đồng thì chi phí này ở các vùng miền núi, nếu không may mắn đụng phải đá, thì phải lên tới 20 triệu đồng/công trình. “Mức hỗ trợ của dự án hiện nay chỉ có 3 triệu đồng/công trình (đối với bể biogas 9 m3), đã đành được đồng nào tốt đồng ấy, nhưng chừng ấy chẳng thấm tháp gì so với tổng chi phí”, anh Nùng Văn Tấm cho biết. Không chỉ thường xuyên dính phải đá khi đào hố, tại nhiều nơi ở Sơn La, để tìm được chỗ đặt hầm biogas đôi khi “khó hơn lên giời”. Tại Bản Lè B (xã Tông Cọ, huyện Thuận Châu), mật độ dân số ở đây san sát chẳng khác gì thành phố, đất vườn gần như không có, chỉ lọt thỏm mỗi hộ vừa vặn một ngôi nhà sàn. Gầm nhà sàn được người dân tận dụng mọi nơi để làm chuồng trại chăn nuôi và các công trình phụ nên để tìm vị trí đào hố chôn hầm biogas, nhiều hộ buộc phải đưa bể biogas chôn cả xuống chiếc ao vốn là nơi xả chất thải chăn nuôi trước đây. Anh Lò Văn Cường, Bản Lè B khổ sở kể, để đưa được bể biogas xuống ao, anh phải bơm rút nước ao, sau đó chôn 4 cột bê tông lớn ở giữa ao, dùng thiết bị “neo” cho bể biogas chìm sát đáy.  Ấy thế nhưng công trình mới làm dang dở thì mưa ập xuống, nước dềnh lên đầy ao nên chiếc bể biogas trở thành một chiếc phao khổng lồng giật đứt cả thiết bị neo trồi lên mặt nước. Cứ thế, phải chờ hết hẳn mùa mưa, mới đây anh mới “cưỡng chế” được chiếc bể xuống sâu dưới đáy ao, trước khi chất thải từ chuồng lợn được tuồn vào đây giúp bể biogas nổi ổn định. “Chi phí để làm xây dựng được một công trình khí sinh học ở đây do rất nhiều nguyên nhân như thế nên cộng cả tiền công, tiền ăn uống cho người làm, đôi khi phải tới vài ba chục triệu đồng, bằng 6 - 7 tấn ngô chứa chẳng chơi. Nên chăng, nhà nước cần tăng thêm hỗ trợ cho bà con mức cao hơn so với miền xuôi", anh Cường đề nghị.