Ở Việt Nam và cả trên thế giới, mãng cầu dai là loại mãng cầu được trồng phổ biến nhất. Ở Ấn Độ mãng cầu dai đã được nhập nội từ lâu và được trồng rộng đến mức độ nó trở thành cây dại và có tác giả đã cho là Ấn Độ là nơi đất tổ của nó. Ngay ở Trung Quốc, Đài Loan mãng cầu dai được đánh giá cao và được trồng rộng rãi do đó mãng cầu dai hoàn toàn có thể xuất khẩu nếu cải tiến giống, giảm tỷ lệ hạt, vỏ , tổ chức đóng gói chuyên chở tốt hoặc chế biến thành đồ hộp, thức uống.

1. Giá trị kinh tế

Ở Việt Nam và cả trên thế giới, mãng cầu dai là loại mãng cầu được trồng phổ biến nhất. Ở Ấn Độ mãng cầu dai đã được nhập nội từ lâu và được trồng rộng đến mức độ nó trở thành cây dại và có tác giả đã cho là Ấn Độ là nơi đất tổ của nó. Ngay ở Trung Quốc, Đài Loan mãng cầu dai được đánh giá cao và được trồng rộng rãi do đó mãng cầu dai hoàn toàn có thể xuất khẩu nếu cải tiến giống, giảm tỷ lệ hạt, vỏ , tổ chức đóng gói chuyên chở tốt hoặc chế biến thành đồ hộp, thức uống.

Nghề trồng mãng cầu dai dễ phát triển vì những lý do sau :

a. Hương vị được nhiều người ưa thích vì độ ngọt cao, hơi có vị chua nên không lạt, lại có hương thơm của hoa hồng.

b. Giàu sinh tố, giàu chất khoáng. (mãng cầu dai nhiều đường, canxi, lân, rất giàu các loại vitamin trừ vitamin A.)

 Về mặt hương vị cả về giá trị dinh dưỡng, mãng cầu dai xứng đáng được xếp vào loại trái cây nhiệt đới có giá trị. Chưa xuất khẩu được nhiều chủ yếu vì không chịu vận chuyển, khó bảo quản.

Một ưu điểm lớn nữa của mãng cầu dai là tính thích ứng lớn; chỉ lấy một thí dụ : trên đất cát ven biển miền Nam Trung Bộ đất xấu đến độ cỏ mọc cũng khó nhưng người ta vẫn trồng được mãng cầu dai, do nó chịu được mùa khô khắc nghiệt, không cần tưới. Một trái lớn nặng khoảng 150 - 250 g, có 65 - 70% cơm vừa một người ăn, do đó dễ bán.

2. Đặc tính

Muốn sản lượng và chất lượng cao, cần chú ý thỏa mãn những yêu cầu sau đây :

Mãng cầu dai ưa đất thoáng, không nên trồng ở đất thấp úng. Tuy chịu được đất cát xấu nhưng chỉ phát huy được ưu điểm nếu đất nhiều màu và không bón phân thì chóng già cỗi, nhiều hạt, ít thịt (cơm). Lão nông miền Bắc nói: Nhãn cành la, na cành bổng. Ý nói chỉ những cành khỏe nhiều nhựa, mãng cầu mới ngon. Na tơ thì ngon, cam tơ không ngon, ý cũng nói : chỉ khi trẻ được chăm bón nhiều mãng cầu dai mới ngon. Bỏ trễ không chăm sóc, cây chóng suy nhược.

Mãng cầu dai chống úng kém nhưng chống hạn tốt.

Ở đất cát ven biển hay ở đất cao hạn gặp mùa khô, rụng hết lá, khi mùa mưa trở lại vào tháng 4 - 5 lại ra lá, ra hoa. Những lứa đầu hoa đều rụng nhiều, sau đó khi bộ lá đã khỏe, quang hợp đủ thì trái đậu. Những lứa hoa cuối, vào tháng 7 ??8 cũng rụng nhiều; trái kết được cũng nhỏ vì vậy mãng cầu dai thuộc loại trái có mùa không như chuối, dứa, đu đủ, và cả mãng cầu xiêm nữa (ở miền Nam là loại trái quanh năm).

Cũng do nhịp độ sinh trưởng như vậy, trồng mãng cầu dai không cần tưới. Tuy vậy, nếu có tưới, chăm bón thì mùa ra trái kéo dài hơn.

Mãng cầu dai tương đối chịu rét. Mùa đông ngừng sinh trưởng, rụng hết lá mùa xuân ấm áp lại ra đợt lá mới, nhờ đó mãng cầu dai không những trồng được ở miền Bắc mà còn ở Nam Trung Quốc, Đài Loan, Bắc Ấn Độ...

3. Giống

a. Người ta phân biệt hai loại mãng cầu: dai và bở. Phân biệt ở chỗ mãng cầu dai thì các múi dính chặt vào nhau cả khi chín, dễ vận chuyển vì dù có bị động chạm mạnh trái không bị vỡ ra - vỏ cũng mỏng, có thể bóc ra từng mảng như vỏ quít. Mãng cầu bở, trái lại, khi chín múi nọ rời múi kia, động chạm hơi mạnh là trái vỡ ra. Thậm chí ngay khi còn ở trên cây, trái chưa chín hẳn có thể đã nứt. Độ ngọt của mãng cầu dai cũng cao hơn. Thực ra do chỉ nhân bằng hạt nhiều thế hệ, lai lẫn nhiều nên có nhiều loại có đặc tính trung gian giữa dai và bở.

Theo tài liệu ở Cuba có 2 giống mãng cầu dai tuy trái nhỏ nhưng không có hạt. Những giống này chưa được nhập vào Việt Nam.

Công tác chọn giống chưa làm được không chỉ ở Việt Nam, mà còn ở nhiều nước khác vì mãng cầu dai cũng như mãng cầu xiêm còn là một cây ăn trái chưa được khai thác đúng mức.

b. Ở Việt Nam và còn ở nhiều nước nhiệt đới khác, mãng cầu dai vẫn còn được nhân bằng hạt vì những lý do sau :

Dùng hạt kinh tế : 1 trái có tới 50, 60 hạt, hạt nhỏ (1 kg có tới 3.000 hạt) có vỏ cứng bao quanh, nên bảo quản được 2 - 3 năm. Hạt tuy lâu nẩy mầm một chút nhưng sóc với cát cho sứt vỏ, hoặc xử lý axit sunfuric, ngâm nước nóng 55 - 600C trong 15 - 20 phút có thể mọc sau 2 tuần lễ.

Trồng từ hạt cũng chóng ra trái 2 - 3 năm là có thể ra trái và ghép không ra trái sớm hơn là bao, cây lại yếu.

Chưa có dòng vô tính, chưa có giống tốt được chính thức giới thiệu.

Tất nhiên dù trồng bằng hạt có thể gieo thẳng vào chỗ cố định cũng phải chọn cây, chọn trái, chọn hạt mẩy v.v...

Tương lai, mãng cầu dai rồi cũng nhân bằng phương pháp vô tính.

Trước hết phải chọn những cây mẹ có những đặc tính ưu việt như : trái to ít hạt, hạt nhỏ, độ đường cao, dễ vận chuyển (múi dính thành một khối)...

Trong các biện pháp nhân giống vô tính đã nghiên cứu, ghép là phương pháp ưu việt nhất. Như đã nói ở trên mãng cầu dai chỉ có thể ghép tốt trên 2 gốc ghép là mãng cầu dai và nê (có người gọi là bình bát vì trái giống bình bát) nhưng hạt nê khó kiếm, vậy tốt nhất là dùng gốc ghép mãng cầu dai. Có thể ghép áp, có thể ghép cành hay ghép mắt. Gốc ghép phải 1 - 2 tuổi. Cành ghép là cành đã hóa gỗ đường kính 1 cm trở lên lấy ở đoạn cành lá đã rụng hết. Cắt dài 12 cm, có thể ghép nêm vào cành gốc ghép, cũng có thể cắt ngọn gốc ghép rồi cắt vạt gốc ghép và cành ghép sao cho áp vào nhau vừa vặn. Vết cắt dài khoảng 5 - 6 cm.

4. Trồng và chăm sóc

Mãng cầu dai chủ yếu gieo hạt trong bầu hoặc gieo thẳng vào chỗ cố định, do đó ít khi phải đánh bầu, đi trồng.

Nếu ương cây giống bằng cách gieo hạt ở trong bầu nên đợi tới khi cây khoảng 1 năm tuổi cao khoảng 40 - 50 cm đem trồng thì dễ sống hơn.

Ở đất cát ven biển đất xấu, người ta thường trồng quá dày và thường không bón phân do đó trái bé, hạt nhiều. Nên trồng với khoảng cách 4 m ở đất xấu, 5 m ở đất tốt kết hợp chăm bón để trái to, cơm nhiều. Thời vụ trồng : đầu mùa xuân và có thể kéo dài đến tháng 8, 9.

Nhất thiết phải tưới đẫm nước khi vừa trồng, dù là cây ương trong bầu, hay cây đánh đi trồng cho đến khi cây xanh trở lại, phải tưới nếu nắng hạn. Sau này khi cây đã ra trái, tưới bổ sung khi gặp trời hạn cũng có lợi.

Nên bón 20 - 30 kg phân chuồng khi trồng cho mỗi cây. Sau đó khi cây lớn bón phân cho 1 cây như sau :

Phân chuồng hai năm đầu bón 20 kg/năm, sau đó từ năm thứ ba trở đi 30 kg/năm. Phân chuồng nên bón làm một lần hoặc hai lần trước mùa mưa và sau khi thu trái.

Phân khoáng (bón thêm với phân chuồng) năm đầu bón phân NPK 16, 16, 8 : 0,5 kg cho mỗi cây. Từ năm thứ hai trở đi cứ thêm 1 năm tuổi bón thêm 0,5 kg. Ví dụ năm thứ hai bón 1 kg 1 cây, năm thứ ba 1,5 kg và đến năm 9, 10 thì thôi không tăng nữa. Để trái thêm ngọt, có thể bón thêm phân Kali từ năm thứ ba trở đi, 0,5 kg cho mỗi cây, và sau đó tăng lên chút ít mỗi năm.

Cách thụ phấn cho hoa mãng cầu dai.

Vào vụ hoa nở rộ, chiều hôm trước khoảng 4 - 5 giờ ra thăm cây mãng cầu và chọn một số hoa bứt về để lấy phấn. Hoa bứt rồi tất nhiên không còn đậu trái được vậy nên chọn những hoa nhỏ, ở ngọn cành, ngọn cây, và chất lượng phấn vẫn đảm bảo Cũng phải chọn những hoa sắp nở, cánh đã trắng, mở hé. Đặt hoa lấy phấn trên một cái đĩa ở chỗ khô, mát. Sáng hôm sau hoa sẽ nở bung. Cánh hoa, bao phấn rời khỏi trụ hoa. Bao phấn nứt và phấn màu kem rơi ra đĩa. Nhặt sạch cuống hoa kèm theo nhụy cái đã héo, cánh hoa, xác bao phấn, rũ cho phấn rơi ra hết. Gom phấn lại đem thụ phấn bằng một cái bút lông đầu nhọn và mềm, tốt nhất là một cái bút lông Trung Quốc nếu không có dùng 2, 3 cái lông gà buộc chùm lại. Thụ phấn vào 8, 9 giờ sáng, cho những hoa đã hé mở. Dùng bàn tay trái đỡ nhẹ hoa cái, cuống hoa lọt giữa ngón trỏ và ngón giữa bàn tay trái và lấy ngón tay cái cũng của bàn tay trái tách nhẹ cánh hoa ra trong khi tay phải cầm bút lông đã tẩm vào phấn xoay nhẹ cho phấn dính vào bó nhụy ở giữa lòng hoa.

Những hoa đầu vụ và hoa cuối vụ thường rụng nhiều, và trái dù đậu cũng bé.

Sâu bệnh: Mãng cầu dai ít sâu bệnh. Tuy vậy cần chú ý phòng trị rệp sáp, rất phổ biến ở các vườn ít chăm sóc. Khi mãng cầu chưa có trái rệp bám ở dưới mặt lá, dễ nhận ra ở màu trắng sáp và các tua trắng quanh mình, sinh sôi ở đó. Khi có trái thì bám vào trái hút nhựa, từ khi trái còn non đến tận khi chín, thường ở kẽ giáp ranh giữa hai múi vì chỗ này vỏ mỏng, không những làm mất mỹ quan, khó bán được, mà còn làm giảm chất lượng do vị nhạt.

Trị bằng thuốc : Bi 58ND, Applaud, Mipcin v.v... Xịt vào cuối vụ, khi không còn trái. Khi có trái, xịt cả vào trái, vào lá. Khi trái sắp chín, không xịt nữa, tránh gây độc cho người tiêu thụ.

Thu hoạch : Dấu hiệu mãng cầu chín là màu trắng xuất hiện ở các kẽ ranh giới giữa 2 mắt, và các kẽ này đầy lên, đỉnh múi thấp xuống (mãng cầu mở mắt). Ở một số giống xuất hiện những kẽ nứt và ở các giống “mãng cầu bở” kẽ nứt toác.

Nên lót lá tươi, lá chuối khô để trái khỏi sát vào nhau, vỏ nát thâm lại, mã xấu đi, khó bán.

Hái xong nên vận chuyển ngay đến nơi tiêu thụ vì khi chín rồi, dù là mãng cầu dai, vẫn dễ nát.