Ông là Lê Đình Vỹ (SN 1951), trú tại xóm Đông Sơn, xã Hậu Thành, huyện Yên Thành (Nghệ An).

Được nghe nhiều người truyền tụng về tay nghề của ông, chúng tôi tò mò và quyết định ngược một chuyến về quê lúa Yên Thành để được tận mắt chiêm ngưỡng những kiệt tác “con đẻ” do ông sáng tạo ra.

Vừa bước vào khu xưởng sản xuất các sản phẩm nghệ thuật từ gỗ của ông Vỹ, người ta đã nghe mùi thơm của gỗ, sơn mài bốc lên thoang thoảng. Âm thanh “cọc, cạch” nghe chan chát của tiếng đục, chạm, trổ vang lên rộn rã. Tiếp chúng tôi giữa bộn bề các tác phẩm nghệ thuật từ gốc cây, ông Vỹ cho biết mình đến với nghề mộc như là một cái duyên trời sắp đặt.

Những “kiệt tác” làm từ gốc gỗ thô của ông Vỹ.

Từng là bộ đội cụ Hồ tham gia kháng chiến chống Mỹ cứu nước, sau khi rời quân ngũ, ông trở về quê nhà lập gia đình và làm ăn. Thời điểm này ở quê ông có ít người làm nghề mộc, nhu cầu thì lại lớn. Nhận thấy đây là một cái nghề có thể kiếm sống cộng với bàn tay tài hoa trời phú, ông quyết định mở xưởng mộc.

Gắn bó với cái đục, cái bào, tâm huyết với nghề nhiều năm, nhưng rồi ngày càng có nhiều xưởng khác mọc lên, việc kiếm sống từ nghề cũng dần trở nên khó khăn. Trong thời gian làm mộc ông nhận thấy quê mình có nhiều gốc cây có thể làm nên những đồ dùng đẹp như bàn, ghế… mà lại chỉ được dùng để làm củi đun.

Trong khi đó, xã hội bấy giờ đời sống được nâng cao, nhiều người có xu hướng chơi những tác phẩm nghệ thuật từ gốc cây. Từ suy nghĩ đó ông đã quyết định khăn gói lên đường học hỏi cách thổi “hồn” cho những thớ gỗ vô tri vô giác. Khi có ít kinh nghiệm, ông trở về quê sưu tầm, tìm mua những gốc cây bỏ đi về làm thử.

Những gốc cây khô thế này qua bàn tay tài hoa của nghệ nhân Vỹ đều thành tác phẩm nghệ thuật.

Thời gian đầu do chưa quen nên những tác phẩm làm ra không được như ý muốn. Không nản chí, ông tiếp tục bỏ tiền túi đi tham quan học hỏi cách làm ở các xưởng gỗ nghệ thuật Đồng Kỵ, Huế… Từ những đam mê, say sưa học hỏi, ông từng bước cải tiến, rút kinh nghiệm, bắt đầu làm vật nhỏ đơn giản đến những đến những vật dụng lớn có chi tiết phức tạp.

Và rồi các tác phẩm nghệ thuật từ gỗ được ông trình làng, nhiều người bắt đầu để ý đến kiệt tác của ông. Từ gốc cây thô, ông Vỹ miệt mài tạo dáng, tạo hình các con vật làm ra các sản phẩm từ đơn giản như: bình đựng tăm, bình hoa, bình hương, rồi đến các đồ dùng lớn như bàn, ghế…

Giờ đây ông đã có một xưởng chuyên tạo ra các sản phẩm nghệ thuật từ gỗ khá rộng, thu hút nhiều lao động vào làm và là nguồn thu nhập chính của gia đình ông.

Thành công từ nghề thổi "hồn" vào những thớ gỗ vô tri, vô giác

Miệt mài, yêu nghề, ông Vỹ say mê đục, đẽo, bào, gọt, đánh bóng… để thổi “hồn” vào những gốc cây vô tri, vô giác ấy, biến chúng thành những tác phẩm đẹp mắt mang giá trị nghệ thuật cao.

Ông Vỹ đang hướng dẫn các học viên tạo hình nghệ thuật từ gốc cây.

Giờ đây, trải qua bao thăng trầm, ông đã có trong tay bộ sưu tập những sản phẩm làm từ gỗ được nhiều người biết đến. Tay nghề, danh tiếng của ông được nhân dân cũng như các tay chơi đồ gỗ truyền tụng, ca ngợi rất nhiều.

Tiếng lành đồn xa, cơ sở sản xuất gỗ nghệ thuật của ông được nhiều người biết đến, đơn đặt hàng ngày càng nhiều. Có những người trong tỷnh và các tỷnh lận cận nghe tiếng ông cũng đến “mục sở thị” những “kiệt tác” của ông và khi ra về không quên kèm theo đơn đặt hàng. Sản phẩm làm ra không kịp đáp ứng đủ nhu cầu người mua.

Tác phẩm của ông Vỹ được nhiều chuyên gia mỹ nghệ đánh giá cao. Mỗi tác phẩm đều mang một vẻ đẹp riêng, có hồn và đặc biệt là ẩn chứa triết lý nhân sinh của cuộc sống. Ông vui vẻ cho biết: “Nhiều hôm phải động viên anh em làm thêm giờ, tăng ca để kịp giao hàng cho khách. Hầu hết các sản phẩm làm ra đều xuất ngay, không có tồn kho”.

Ông Vỹ bên "kiệt tác" bộ bàn 12 con giáp.

Trong số các “kiệt tác” ấy, giá trị nhất là bộ salon 12 con giáp, bộ cửu long, cây tre trăm đốt, thần Tài, ông Thọ, cá Chép vượt vũ môn…, đó là những tác phẩm mà ông cho là tâm đắc nhất. Chúng được chạm trổ tỷ mỉ, kỳ công.

Để làm cho những gốc cây khô có hồn, ông Vỹ cho biết người thợ phải có con mắt nghệ thuật cộng với bàn tay có “hoa”. "Từ những gốc cây, người thợ phải nhìn ra được cách tạo dáng, tạo hình cho nó, cái rễ này phù hợp để tạo ra con gì, thế gì cho đẹp. Đồng thời phải tính toán khéo léo, thừa thì có thể gọt, đẽo đi còn thiếu thì không có cách gì mà bù lại được cho nó tự nhiên như gốc cây ban đầu.

Hơn nữa còn phải khéo léo, cẩn trọng thổi cái “hồn” làm sao thật sinh động cho chính sản phẩm mình muốn tạo ra, làm cho nó có sức sống. Muốn tạo một bức tượng cần phải hiểu được cái tâm, tính cách của nhân vật thì mới tạo nên được cái “hồn” trong tác phẩm", ông nói.

Hàng ngày ông Vỹ vẫn đang miệt mài với nghề.

Thầy Cung Đình Đại, một giáo viên trong huyện nghe danh ông Vỹ đã mời ông và các thợ về tận nhà để làm những sản phẩm gỗ lũa cho riêng gia đình. “Những tác phẩm của ông Vỹ đều mang trong đó sự ngộ nghĩnh trong các bức tranh dân gian. Từ con chim, con hổ, con tắc kè, con rắn, hay con khỉ… đều thể hiện một cách sinh động đến từng chi tiết nhỏ nhất trong từng thớ gỗ”, thầy Đại cho biết về tài nghệ của ông Vỹ.

Với niềm đam mê nghề thực sự, ông Vỹ cho biết mình chưa một ngày chán nản với công việc. Chính những sản phẩm từ tay làm ra lại làm cho ông càng thêm gắn bó với nghề hơn. Thế nhưng rồi đây khi tuổi đã cao ông cũng phải nghỉ “hưu”.

Vì vậy ông đã truyền nghề cho con trai đầu Lê Đình Kỷ cũng là người có niềm đam mê sáng tạo những tác phẩm ghệ thuật từ gỗ. Ngoài ra ông còn đào tạo cho nhiều thanh niên trong xã có niềm đam mê với nghề. Xưởng của ông lúc nào cũng có gần chục lao động vừa làm thuê vừa học nghề.