Tình hình sản xuất và tiêu thụ

Sâm đá có tên khoa học Curcuma singularis Gagnep, thuộc chi Curcuma, họ Zingiberaceae, là loại cây thân thảo và là dược liệu quý. Từ lâu Sâm đá được người dân địa phương sử dụng như là một loài cây có công dụng nâng cao sức khỏe, làm thuốc chữa bệnh để tăng sức sống, điều trị bệnh thấp khớp và bổ thận. Thuốc sắc của rễ và củ Sâm đá được sử dụng như một thức uống để tăng cường sức khỏe nam giới. Trong củ Sâm đá có nhiều dược chất có tác dụng y học như polyphenol, alkaloid có khả năng ngừa ung thư, ngừa oxy hóa, ức chế vi sinh vật.

Việc sử dụng Sâm đá cho mục đích thương mại và y dược đã làm loài dược liệu này trong tự nhiên không còn nhiều và có nguy cơ tuyệt chủng. Phương pháp nhân giống truyền thống trong tự nhiên chủ yếu bằng cách trồng bằng củ và thân ngầm nên phụ thuộc vào điều kiện tự nhiên, dẫn đến hiệu quả nhân giống không cao, cây giống không đồng đều, không đủ cung cấp nguồn cây giống cho vùng chuyên canh cây dược liệu.

Vì vậy, bảo tồn và nhân giống cây Sâm đá không phụ thuộc vào điều kiện tự nhiên là một việc cấp thiết. Với phương pháp nuôi cấy mô tế bào thực vật sẽ sản xuất được một số lượng lớn nguồn cây giống trong thời gian ngắn, không phụ thuộc vào điều kiện tự nhiên, có thể nhân giống cây trồng ở quy mô công nghiệp, chủ động kế hoạch sản xuất.

Quy trình và phương pháp thực hiện

Quy trình vi nhân giống cây Sâm đá

Thuyết minh quy trình:

Bước 1 (Khử trùng mẫu cấy):

Chuẩn bị mẫu củ cây Sâm đá từ vườn ươm. Chọn những củ chắc, khỏe, không bị sâu bệnh để tạo nguồn mẫu in vitro. Mẫu củ Sâm đá sau quá trình làm sạch sơ bộ bằng xà phòng và rửa dưới vòi nước sạch, được tiến hành khử trùng bằng cồn 700 trong 30 giây, sau đó sử dụng dung dịch khử trùng HgCl2 0,1% trong 11 phút và Tween 20, rửa lại bằng nước cất vô trùng 3-5 lần, cho kết quả tỷ lệ mẫu sống đạt 86,67%.

Bước 2 (Nuôi cấy tạo nguồn mẫu ban đầu):

Nuôi cấy tái sinh chồi trực tiếp từ củ cây Sâm đá trên môi trường nuôi cấy bán rắn: môi trường khoáng cơ bản MS có bổ sung BAP 1,0 mg/L, NAA 1,5 mg/L, GA3 0,2 mg/L, đường sucrose 25 g/L, agar 8,25 g/L.

Bước 3: (Nhân nhanh cụm chồi):

Những chồi tái sinh khỏe mạnh trên môi trường tái sinh chồi được cấy chuyền sang môi trường nhân chồi để nhân số lượng chồi cây Sâm đá. Môi trường sử dụng MS bổ sung 30 g/L đường sucrose, 8,25 g/L agar, BAP 2,0 mg/L kết hợp IBA 0,2 mg/L, cho kết quả hệ số nhân đạt 8,1 lần, chiều cao chồi đạt 7,8 cm sau 8 tuần nuôi cấy.

Bước 4 (Ra rễ và tạo cây hoàn chỉnh):

Những chồi khỏe mạnh được tách ra từ cụm chồi trên môi trường nhân nhanh chồi được cấy chuyền sang môi trường cảm ứng tạo rễ: môi trường MS bổ sung 30 g/L đường sucrose, 8,25 g/L agar, nước dừa 10% (v/v), BAP 0,1 mg/L kết hợp IBA 1,0 mg/L. Kết quả tỷ lệ mẫu chồi tạo rễ đạt 100% sau 8 tuần nuôi cấy.

Ưu điểm của công nghệ, hiệu quả kinh tế

Công nghệ nhân giống in vitro giúp tạo số lượng lớn cây Sâm đá trong thời gian ngắn, chất lượng cây đồng đều, cây con khỏe mạnh, sạch bệnh. Nhờ vậy có thể nhân giống cây trồng ở quy mô công nghiệp, chủ động kế hoạch sản xuất, cung cấp nguồn cây giống có chất lượng tốt cho các vùng chuyên canh loại dược liệu này.

Với hệ số nhân giống 8,1 lần, trong 1 năm có thể sản xuất 10.000 cây giống. Chi phí sản xuất  (đơn vị tính: 1.000 cây) bao gồm:

Chi phí sản xuất cây giống Sâm đá in vitro là 3.200 đồng/cây, có thể bán với giá 6.000 đồng/cây. Cây nuôi cấy mô sau khi được chăm sóc 4 tuần ngoài vườn ươm sẽ đạt kích thước 12 cm, bán với giá 12.000 đồng/cây (trên thị trường hiện nay, giá bán củ giống Sâm đá là 36.000 đồng/củ).

Thông tin liên hệ chuyên gia, hỗ trợ

1. CN. Nguyễn Văn Toàn

ĐT: 0792816981. Email: vantoanttut@gmail.com     

2. KS. Dương Phú Tiến

ĐT: 0977454028. Email: duongtien18121995@gmail.com

3. Trung tâm Ươm tạo Doanh nghiệp Nông nghiệp Công nghệ cao

Địa chỉ: Ấp 1, xã Phạm Văn Cội, huyện Củ Chi, TP.HCM. Điện thoại: 0286 264 6103.