9 tháng đầu năm 2017, thiên tai xảy ra dồn dập ở nhiều vùng, miền của đất nước, làm nhiều người bị thiệt mạng, trong đó có không ít trẻ em, đặc biệt là trẻ em ở vùng cao, nơi thường xuyên xảy ra những trận lở đất, lũ quét. Trong bối cảnh đó, việc cập nhật, tích hợp, lồng ghép những kiến thức về công tác phòng chống, giảm nhẹ thiên tai vào các môn học phù hợp trong chương trình, sách giáo khoa các bậc lại càng có ý nghĩa .

Xét về tần suất, Việt Nam nằm trong số 10 nước hàng đầu bị thiên tai trên thế giới; với những loại thiên tai phổ biến là bão, lũ, lũ quét, sạt lở đất, hạn hán. 10 năm trở lại đây, bình quân mỗi năm nước ta có khoảng 750 người chết và mất tích do thiên tai, khoảng 2 triệu người thường xuyên bị ảnh hưởng bởi trên dưới 10 cơn bão… Dù đã được thế giới biết đến là một nước thành công trong công tác chuẩn bị sẵn sàng ứng phó thiên tai với phương châm “4 tại chỗ” nhưng ý thức cảnh giác, ứng phó với thiên tai trong đại bộ phận người dân nước ta vẫn chưa cao, không ít người dân đã lúng túng, hốt hoảng khi đứng trước những tình huống thiên tai vì thiếu kỹ năng ứng phó. Người lớn đã như vậy thì việc nhiều trẻ em không biết cách ứng phó thiên tai cũng là điều dễ hiểu.

Việc dạy và học về phòng chống thiên tai, thích ứng với biến đổi khí hậu thời gian qua còn nhiều bất cập, hiệu quả không như mong muốn. Hiệu trưởng nhiều trường học thừa nhận việc lồng ghép những kiến thức về công tác phòng chống, giảm nhẹ thiên tai vào các môn học tùy thuộc vào quan điểm, nhận thức, cảm hứng sáng tạo của từng giáo viên. Những kiến thức về ứng phó với thiên tai chủ yếu là lý thuyết, việc thực hành hầu như bỏ ngỏ. Nhiều giáo viên dạy môn Địa lý cho biết việc lồng ghép kiến thức phòng chống, giảm nhẹ thiên tai vào các môn học chỉ mới giới thiệu các hình thái thiên tai ở một số khu vực đặc thù như bão, lụt, lũ, sóng thần ở vùng ven biển; lũ quét, sạt lở, cháy rừng ở vùng núi đồi, ven sông suối; lụt, bão ở vùng đồng bằng; động đất, cháy nổ ở vùng đô thị. Các kỹ năng ứng phó cụ thể, thực hành theo tình huống giả định hầu như chỉ dạy và học “chay”.

Nâng cao nhận thức cộng đồng, giáo dục những kiến thức cơ bản về thiên tai và các biện pháp phòng tránh cho mọi công dân, đặc biệt là học sinh là một trong những nhiệm vụ quan trọng của công tác phòng chống thiên tai tại Việt Nam. Để  nâng cao nhận thức và năng lực trong việc giảm nhẹ rủi ro do thiên tai, hình thành được kỹ năng ứng phó cho học sinh, ngành GD-ĐT nên có những hướng dẫn cụ thể cho từng cấp học, bậc học, tổ chức các buổi tập dượt tình huống như sơ cấp cứu, cách di tản đến nơi an toàn trong những trường hợp khẩn cấp chứ không chỉ học cho biết như hiện nay. Nếu không, khi gặp tình huống thật, học sinh sẽ bối rối và hoảng loạn, không thể nhớ mình cần làm gì.

Kinh nghiệm của những giáo viên giảng dạy thành công “môn học” phòng chống, giảm nhẹ thiên tai cần được chia sẻ, nhân rộng. Đó là, việc cập nhật, tích hợp, lồng ghép có chọn lọc những kiến thức về công tác phòng, chống, giảm nhẹ thiên tai phải linh động, phù hợp với thực tế, đặc biệt là chú trọng dạy kỹ năng ứng phó cho học sinh theo đặc điểm thiên tai đặc thù của từng vùng, miền. Chẳng hạn, với học sinh vùng cao thì cung cấp kỹ năng ứng phó với lũ quét, sạt lở đất, học sinh miền Trung thì học kỹ năng phòng tránh bão lụt, còn học sinh vùng đồng bằng sông Cửu Long thì học kỹ năng sống chung với lũ. Cập nhật kịp thời những kinh nghiệm này vào giáo trình giảng dạy, “môn” phòng, chống, giảm nhẹ thiên tai trong trường học sẽ thiết thực và hấp dẫn học sinh hơn nhiều.