Cây sả có tác dụng xua muỗi, ruồi khi
trồng trong vườn. Sả có tên khác là cỏ sả, sả chanh, hương mao. Sả thuộc họ lúa
Poaceae (Gramineae), tên khoa học là Cymbopogon nardus Rendl. Cây cỏ lớn, có
thể cao 1 - 2 mét. Lá hình dải, mép sắc, bẹ lá dài. Hoa mầu tím hoặc nâu hồng.
Cả cây sả thường được dùng tươi. Thân rễ có thể phơi khô. Tinh dầu sả là một
mặt hàng xuất khẩu có giá trị và là nguyên liệu được dùng trong kỹ nghệ mỹ
phẩm, thực phẩm và dược phẩm. Sả cho một loại tinh dầu chứa nhiều thành phần
khác nhau. Do đó, người ta chọn trồng những giống sả đáp ứng mục đích sử dụng
của tinh dầu.
1. Đặc điểm:
Rễ cây phát triển khỏe ăn sâu ở lớp đất 20 - 25 cm, chồi mọc từ nách lá tạo
thành dảnh sả. Nhiều dảnh sả tạo thành bụi. Sả có khả năng chịu hạn. Trong vườn
chỗ có bụi sả, rắn thường phải tránh xa, từ xưa người ta cho rằng sả có mùi
thơm mà rắn rất kỵ. Do do đó ở nông thôn nên trồng sả xung quanh nhà để ngăn
không cho rắn, rít bò vào nhà.
Sả có tinh dầu thơm, có mùi chanh nên
thường nấu làm nước gội đầu, làm nước xông giải cảm. Tinh dầu sả dùng trong
công nghiệp nước hoa, chất thơm. Củ sả có tác dụng thông tiểu tiện, ra mồ hôi,
chữa cảm sốt.
Sả dễ trồng, không kén đất, thích nghi
rộng với mọi vùng khí hậu. Cây sả có mặt ở hầu hết các vùng và ở miền vườn gia
đình.
Sả sinh trưởng nhanh, chịu hạn tốt, chịu úng kém, phù hợp với đất cao. Đất
chua (pH=4,5-5,5) vẫn trồng được nhưng nếu đất chua phèn nặng không thể trồng
được nếu không cải tạo, rửa phèn. Sả phát triển tốt ở nơi đất xốp, thô, có độ
ẩm cao, chịu mát và ít nước, mỗi tháng chỉ 2-3 lần tưới. Sả có thể trồng xen
trong vườn, trong chậu, sân vườn. Nếu trồng thâm canh, phải áp dụng đúng kỹ
thuật, để đạt năng suất cao.
* * * * * * * *
Thời vụ trồng: Thường vào đầu mùa mưa.
Làm đất: Cày 2 lần. Lần 1, cày lật đất để diệt cỏ dại. Lần 2, cách lần 1 từ
15-20 ngày. Sau đó tiến hành phay đất, cho đất tơi, nhuyễn. Dọn sạch cỏ dại,
nhất là rễ cỏ tranh. San phẳng mặt đất trước khi gieo trồng. Những vùng ngập
úng cần lên liếp vì sả chịu ngập úng rất kém. Liếp rộng 5-10m, mương rộng 1-3m,
sâu 40-50cm.
*
Chọn giống: Nếu trồng bụi thì cắt bỏ phần ngọn, chừa lại khoảng 20-30cm kể từ
gốc, cắt bớt rễ chìa, tách thành cụm 4-5 tép. Số lượng giống 5-6 tấn/ha.
*
Cách trồng: Làm đất xong, tiến hành rạch hàng sâu 15cm, *hàng cách hàng
40-50cm, bụi cách bụi 20-30cm. Nếu trồng dày sẽ gây thiếu ánh sáng quang hợp,
trồng thưa sẽ bị cỏ dại xâm lấn, hút hết dinh dưỡng, lá sả sẽ khô, còi, sâu,
vàng úa.
Bón lót: Phân hữu cơ : 15-20 tấn/ha, Super lân 250-300kg/ha, KCL 50-100kg/ha.
Sau khi rải phân xong lấp đất mỏng, đặt cây giống (4-5 tép) thẳng, lấp đất, nén
chặt gốc.
*
Chăm sóc cỏ trồng: Sau khi trồng, tiến hành tưới nước giữ ẩm để cây mau ra rễ
và mọc mầm nhanh (nhất là khi trồng vào mùa khô). Sau khi trồng được 20-25
ngày, kiểm tra mật độ cây, nơi nào không mọc cần phải trồng dặm lại cho đủ mật
độ quy định, khi cây mọc đều (35-40 ngày sau khi trồng) tiến hành làm cỏ, vun
gốc. Bón thúc urê 60kg/ha. Nếu vào mùa khô, phải tưới nước thường xuyên để cây
đủ ẩm.
*
4. Thu hoạch:
Sau trồng 3 – 4 tháng đã có thể tỉa các dảnh to để bán, ăn hoặc lấy lá để nấu
nước gội đầu, nước xông. Chú ý vun gốc kết hợp bón thêm phân hữu cơ sinh học
Hg01 cho cây vào dịp cuối năm. Nếu trồng để lấy tinh dầu thì sau khi trồng
khoảng một năm tiến hành thu cắt lá, chỉ để lại đoạn gốc dài 10cm, bón phân
tưới nước cho ra lá mới.
Thu hoạch sả lúc trời nắng, lá sả để tươi hoặc phơi héo để cất tinh dầu, thân
rễ cắt riêng, phơi khô. Cây sả trồng sau 6 tháng, thu hoạch lứa đầu tiên, thu
hoạch liên tục 6-7 năm. Từ năm *thứ hai, năng suất dẽ cao hơn năm đầu. Trong
điều kiện chăm sóc bình thường, *năng suất khoảng 36 tấn lá/ lứa, mỗi năm thu
hoạch 6 lứa lá.