Người La Mã là người đầu tiên trên thế giới biết
đến và mê mệt với cây atisô, Cynara scolymus. Là giống cây thuộc về loại hoa hướng
dương, cây atisô mang tiếng là khó trồng vì vậy người làm vườn rất ngại trồng
nó. Tuy nhiên, nhờ những cách gây giống cũng những kỹ thuật trồng tỉa hiện đại,
ngày nay người ta có thể trồng cây atisô ở khắp nơi, ngay trong những vùng có
khí hậu không hợp.
Cây atisô xuất phát từ miềm nam Âu châu. Chúng mọc
và phát triển cách đây hàng bao trăm năm trên những vùng đất phì nhiêu có nhiều
ánh nắng. Atisô ngày nay xuất xứ từ hai nguồn gốc: green và globe. Green atisô
mọc rất mạnh, hợp với khí hậu lạnh. Mùi vị của chúng bù lại không được đậm đà
như loại globe atisô, loại có màu hơi tím ở lá cuống bông.
>
Một trong những loại được yêu chuông nhất ngày nay
là loại green globe atisô,được ghép vào thế kỷ 19từ hai loại kể trên.
Cách trồng:
Có hai cách trồng thông thườnglà:
-Một vài loại atisô đẻ cây non, người ta chỉ cần
tách những cây non ra và trồngxuống với độ sâu khoảng 15 cm, sao cho đết phủ gần
hết ngọn.
-Cách thứ hai là gieo hột vào mùa xuân, nên dùng đất
nhiều chất mùn tốt để tránh hột giống bị hư thúi. Sau khimọc được hai lá thìtrồng
trồng cây non vào bịch và cứ hai tuần tưới phân lỏng một lần. Cây atisô không
chịu lạnh và chỉ hợp với khí hậu dịu như cây salat. Nhiệt độ trên 30 °C sẽ làm
chúng khựng lại không phát triển nữa.
Nên chú ý đến khoảng cách trồng cây atisô. Một cây
atisô lớn có đường kính gần 4 thước. Không nên trồng atisô quá khít. Khoảng
cách tối thiểu phải là 1,2 thước. Trồng quá dầy làm gió không thổi luồng được
và sẽ dễ sanh bịnh nấm sương.
Vì là loại cây nhiều mùa cho nên đất trồng phải được
bón đầy đủ phân và ít cày bới. Nồng độpH ở vào khoảng 6-8 là tốt nhất
Atisô sẽ trổ nụ sau khi trồng khoảng từ90 -100
ngày. Trong năm đầu mỗi nhánh chỉ cho khoảng 2 bông. Những năm kế tiếp mỗi
nhánh có thể trổ đến 12 nụ và cứ như vây liên tiếp từ 4 đến 7 năm
Thu hoạch:
Khi bắt đầu trổ nụ, nên để ý để có thể thâu hoạch
đúng thời điểm. Ðộ lớn vừa đủ trước khi lá bông bắt đầu mở. Trễ quá nụ sẽbị cứng
và trở nên như gỗ. Cắt nụ với cuống có độ dài từ 3 - đến 5 cm. Cuống của atisô
có vị như nụ, vì vậy không nên vứt bỏ. Sau khi thâu hoạch, nêncắt cuống đến tận
chân và bón
phân để thúc cây trổ mầm mới.
Sâu rầy:
Một vài loại rầy sâu có thể gây phiền phức, nhưng
chúng không gây hại nhiều cho cây artisô.
Một vài loại atisô mới
Như đã đề cập đến loại green globe atisô hiện
nay rất thịnh hành. Violetto atisô đang được yêu chuộng vì mùi vị cũng như giá
trị trang trí của chúng. Imperial Star atisô, được California Extension Service
gây giống ra, rất hợp với những vùng đất trồng khắc nghiệt, và lợi điểm là người
ta sẽ có thu hoạch liền trong năm đầu.