| Triệu chứng: Khi bị nhiễm bệnh, bộ lá kém xanh (nếu nặng thì lá bị nhuốm vàng rỉ sắt, hoặc lá non mới nhú ra đã dễ bị rụng), ra hoa quả kém. Kiểm tra gốc và bộ rễ thì sẽ thấy chúng bị tổn thương nặng, có thể vỏ gốc bị nứt, bị khô hay thối đen từng mảng, vỏ các rễ cũng bị thối đen và bị mục. Cả bộ rễ thấy rất ít rễ non hoặc hoàn toàn không có. Cây kém phát triển, có thể chết dần từng cành và sau một số năm cả cây bị chết. Bệnh thường lây lan sang những cây bên cạnh phía thấp hơn, gây chết theo luống…
Nguyên nhân: Bệnh do nhiều nguyên nhân gây ra, tuy nhiên chủ yếu là do điều kiện canh tác phù hợp cho một số loại nấm dưới đất phát triển như nấm Fusarium, Phytophthora, Pythium…. Một trong những nguyên nhân đó là:
- Trồng cây quá sâu hoặc trồng ở đất không thoát nước khi mưa lớn. Trồng mật độ quá dày nên thiếu ánh nắng chiếu vào gốc (cũng có thể do che tủ gốc quá nhiều hay cỏ gốc quá nhiều trong mùa mưa…), ẩm độ tại gốc thường xuyên cao do tưới nhỏ dọt thẳng vào gốc…
- Đất bị chua, bị rửa trôi và thành phần ít đất sét (đất nhẹ).
- Bón phân không cân đối, thừa phân đạm, thiếu hữu cơ và vi lượng, nên cây quá non mềm, rạm rạp, có khi lại bị suy kiệt.
- Bị rệp sáp và một số côn trùng hại rễ, gây vết thương làm nấm xâm nhập.
- Thời vụ không đồng loạt (do giá cả chi phối), là nguyên nhân lây lan nhiều loại dịch hại.
- Người trồng chưa hiểu biết về nguyên nhân gây chết.
Phòng trị: Phải tuân theo nguyên tắc phòng ngừa là chủ yếu và phải áp dụng tổng hợp nhiều biện pháp mới có hiệu quả:
- Chọn đất cao, thoát được nước, lên luống để trồng (chú ý không đào hố để trồng mà phải trồng cao). Ruộng phải có hệ thống mương tưới, tiêu thật tốt, đảm bảo không đọng nước sau khi tưới hay mưa lớn, không để nước chảy tràn giữa các vườn. Trước khi trồng, nên bón lót nhiều phân chuồng và vôi, cùng một số thuốc phòng ngừa.
- Mật độ trồng đừng quá dày, hoặc tạo tán cây phù hợp, đừng để quá rậm. Không tủ gốc cây bằng rơm rạ hay các loại xác bã thực vật khác, không để cỏ dại che phủ gốc trong mùa mưa, để đảm bảo nắng chiếu được vào gốc cây, tạo sự thông thoáng gốc.
- Tăng cường bón phân hữu cơ hoai mục quanh tán cây (tránh bón phân tươi sát gốc), bón các loại phân hữu cơ cao cấp như phân dơi Batman. Bón cân đối NPK và phun bổ sung các loại vi lượng như phân bón lá Poly Feed.
- Bón phân Calcium Nitrat, nó có tác dụng giảm độ chua của đất nhanh chóng, nên khống chế sự hoạt động của nấm gây bệnh trong đất. Ngoài ra còn cung cấp Canxi và đạm cho cây.
- Đầu vụ, phải diệt côn trùng hại gốc, rễ ở dưới đất như rệp sáp, dế, sùng trắng, mối… bằng cách rải thuốc hạt Sago Super 3G, hoặc Sargent 6G nhằm hạn chế vết thương do chúng gây ra, để nấm khỏi xâm nhập bộ rễ.
- Đầu mùa mưa, nên tưới gốc, rễ bằng các loại thuốc bệnh có hiệu lực cao như Copforce Blue 51WP, hay Dosay 45WP (liều lượng thuốc tưới tương tự như phun). Đặc biệt, chú ý tưới cho những cây đã bị nhiễm bệnh nhưng còn nhẹ, những cây đứng gần cây đang bị bệnh hay gần cây đã bị chết, để tránh bị lây lan. Các cây đứng liền kề cây bị bệnh, nhưng ở vị trí đất thấp hơn sẽ có nguy cơ lây nhiễm cao nhất.
- Những cây đã bị bệnh nặng, cần đào bỏ cả bộ rễ để đốt. Sau khi đào bỏ gốc và rễ, phải xử lý đất bằng các thuốc bệnh (như đã nêu trên) và vôi để diệt sạch nguồn bệnh, trước khi trồng lại.
- Vận động những người chung quanh cùng phòng trừ như mình để tránh lây lan. Đây là biện pháp mang tính tự giác và tính cộng đồng cao, nó có ý nghĩa cho tất cả các loại dịch hại. |