Tốc độ phát triển kinh tế xã hội đầy ấn tượng trong 20 năm qua đã phần nào tạo ra những áp lực mới với các gia đình Việt Nam. Không phải mọi thay đổi đồng hành với quá trình phát triển kinh tế nhanh đều mang tính tích cực và khi sự phân hóa giàu nghèo ngày càng lớn thì càng nhiều người dân di cư ra thành phố cũng như khắp nơi trong nước để tìm việc làm. Hệ quả của sự gia tăng chênh lệnh về kinh tế, nạn thất nghiệp, tốc độ đô thị hóa nhanh, tình trạng di cư, gia đình tan vỡ và xói mòn các giá trị truyền thống là tỷ lệ trẻ em bị bỏ rơi, quên lãng, bị lạm dụng và bị bóc lột ngày càng cao. Thiếu một hệ thống bảo trợ xã hội hoạt động mạnh và có hiệu quả nên các vấn đề nêu trên càng trở nên nghiêm trọng hơn. Cụ thế đó là thiếu các dịch vụ bảo trợ xã hội và công tác xã hội chuyên nghiệp để hỗ trợ tất cả các trẻ em dễ bị tổn thương, từ phòng tránh tình trạng bị lạm dụng, bỏ rơi, bóc lột cho đến chăm sóc và điều trị. Đối với các nơi có dịch vụ chuyên môn thì dịch vụ đó thường nhỏ lẻ, không tập trung hoặc không theo quy định. Ở các cấp cao hơn cũng vậy, hệ thống tư pháp cần cải cách và nâng cao năng lực nhằm giải quyết tình trạng trẻ em là nạn nhân của bạo lực, lạm dụng và bóc lột cũng như tình trạng trẻ em vi phạm pháp luật. Chính vì vậy để tạo môi trường thuận lợi đảm bảo cho sự phát triển toàn diện của trẻ em trong tình hình mới việc triển khai xây dựng xã phường phù hợp với trẻ em là cân thiết

Xã phường phù hợp với trẻ em trước hết là đảm bảo cho trẻ em được thực hiện các quyền của mình đồng thời phòng ngừa không để trẻ em bị thiệt thòi, không bị xâm hại đến các quyền đã được pháp luật thừa nhận. Bảo vệ chăm sóc trẻ em còn là ngăn ngừa không để các cháu rơi vào hoàn cảnh đặc biệt khó khăn như: bị mồ côi cha mẹ, khuyết tật, bị xâm hại tình dục, trở thành tội phạm vị thành niên, nghiện ma tuý, tệ nạn xã hội…

Xã, phường được công nhận đạt tiêu chuẩn xã, phường phù hợp với trẻ em là xã, phường có môi trường sống an toàn, thân thiện với trẻ em; là xã, phường mà ở đó tất cả trẻ em đều có sự khởi đầu tốt đẹp nhất trong cuộc sống, được hưởng các quyền cơ bản của mình (quyền được sống, quyền được phát triển, quyền được bảo vệ và quyền được tham gia), có cơ hội phát triển toàn diện về thể chất, trí tuệ, tinh thần và nhân cách.

Quy định xã, phường phù hợp với trẻ em có 25 tiêu chí hướng đến thực hiện các nội dung cơ bản sau: HĐND, UBND xã, phường cam kết thực hiện nhiệm vụ bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em (BVCS&GDTE); có nghị quyết, chương trình, kế hoạch về BVCS&GDTE, có đăng ký phấn đấu đạt tiêu chuẩn xã, phường phù hợp với trẻ em; tạo điều kiện cho các tổ chức chính trị – xã hội tích cực tham gia thực hiện nhiệm vụ BVCS&GDTE trong năm. Có trên 90% trẻ em được đăng ký khai sinh; không để trẻ em lang thang, trẻ em bị xâm hại tình dục và trẻ em phải lao động nặng nhọc trong điều kiện độc hại và nguy hiểm quá 1%; không để phát sinh các trường hợp trẻ em bị mua bán, bắt cóc, bị bạo lực, vi phạm pháp luật, trẻ sử dụng ma túy và nhiễm HIV. Có 95% trẻ em mồ côi không nơi nương tựa, trẻ bị bỏ rơi được hưởng trợ cấp xã hội hàng tháng theo quy định của Nhà nước. Trẻ em được bú mẹ sớm trong vòng một giờ đầu sau khi sinh; trẻ sơ sinh được cân, đo chiều dài; được tiêm chủng đầy đủ các loại vắc xin thuộc chương trình tiêm chủng mở rộng. Trẻ em dưới 5 tuổi được cân, đo theo dõi theo chương trình phòng chống suy dinh dưỡng. Trẻ em học tiểu học và THCS được khám theo dõi sức khỏe hàng năm. Hầu hết các hộ gia đình đều có hố xí hợp vệ sinh, được sử dụng nước sạch và đạt gia đình văn hóa. Bên cạnh đó, các xã, phường phải tích cực triển khai Chương trình phòng chống tai nạn thương tích trẻ em; có trên 95% trẻ em được huy động đến nhóm trẻ, nhà trẻ, lớp mẫu giáo, trường mầm non và trẻ đủ tuổi được vào lớp 1; phổ cập tiểu học đúng độ tuổi; có điểm vui chơi, giải trí và tổ chức sinh hoạt văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao cho trẻ em.Như vậy quy định, xã, phường được công nhận đạt tiêu chuẩn phù hợp với trẻ em là xã, phường có môi trường sống an toàn, thân thiện với trẻ em. Việc thực hiện Tiêu chuẩn xã, phường phù hợp với trẻ em được xác định là một trong những tiêu chí quan trọng đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội hàng năm của địa phương.

Thực hiện đầy đủ các tiêu chí “xã, phường phù hợp với trẻ em” là một việc làm khó, đòi hỏi sự tham gia của các ngành, các cấp, đoàn thể và cộng đồng dân cư. Cấp ủy Đảng và chính quyền địa phương từng xã, phường phải có cam kết tự nguyện tham gia phấn đấu thực hiện mô hình xã, phường phù hợp với trẻ em. Bên cạnh đó vai Gia đình luôn giữ vai trò hàng đầu, là yếu tố quyết định đối với việc bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ em. Việc bảo vệ chăm sóc, giáo dục trẻ em cần được thực hiện một cách khoa học với những kiến thức, kỹ năng phù hợp. Gia đình chính là nơi an toàn nhất cho trẻ em.

Hãy dành những gì tốt đẹp nhất cho trẻ em! Đó là thông điệp chung của nhân loại. Quan tâm, chăm sóc, bảo vệ, giáo dục trẻ em là trách nhiệm không chỉ của mỗi gia đình mà còn là của toàn xã hội. Để thế hệ trẻ hôm nay thực sự là những chủ nhân tương lai của đất nước, gia đình phải thực sự là tổ ấm, là nơi nuôi dưỡng, hình thành nhân cách con trẻ, là thành trì an toàn, phòng chống các tệ nạn xã hội xâm nhập vào gia đình và trẻ em.  

.