Nông dân thôn Hà La và Bắc Phước của xã Triệu Phước, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị đã giữ gìn giống lúa canh tác trên đất ngập mặn, cho hạt đỏ nâu, cơm thơm ngậy... gọi là đặc sản gạo huyết rồng.

Giống phù hợp với biến đổi khí hậu

Chủ tịch UBND xã Triệu Phước, ông Nguyễn Văn Thanh cho biết 2 thôn Hà La, Bắc Phước bốn bề nước mặn bao quanh. Trước năm 2010, khi chưa có chiếc cầu kiên cố bắc qua cù lao, giao thông đi lại vùng này vô cùng khó khăn. Có lẽ vì cách trở về địa lý mà nông dân vẫn còn giữ được giống lúa cũ, cây cao và cứng hơn cỏ, cho hạt lúa mẩy, màu đỏ nâu, bẻ đôi hạt gạo vẫn còn màu đỏ bên trong.

Ông Thành tự hào: “Tỉnh Quảng Trị chẳng có nơi nào có được chất ruộng như xã Triệu Phước. Nhưng ở nơi này, ruộng để làm được hạt gạo huyết rồng đâu có nhiều, chỉ 30 ha mà thôi. Ruộng hiếm nên cây lúa cho hạt gạo cũng rất quý, làm ra không đủ bán, nhiều người thường mua làm quà. Giống lúa này cho gạo chất lượng cao, khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu và kháng bệnh tốt”.

Còn ông Nguyễn Văn Thuẩn, trưởng thôn Hà La kể về quá trình làm lúa huyết rồng như sau: Hạt thóc giống được ngâm ủ, chờ khi nảy mầm, nông dân mang giống rải đều, thúc thêm phân tro, che chắn hướng gió. Mạ lên chừng gang tay có thể nhổ để cấy, chăm bón trong 6 tháng cho thu hoạch (chừng tháng 4 hàng năm).

 Gạo huyết rồng được Cty TM Quảng Trị đóng gói 2 kg cung cấp cho thị trường

Nông dân Nguyễn Văn Biền ở thôn Hà La làm hơn 1 sào ruộng, cấy giống huyết rồng cho biết, do có nguồn gốc từ lúa hoang, huyết rồng có sức sống bền bỉ lạ thường. Bản năng sinh tồn đã khiến cho thân cây vống lên cao lớn át hẳn cỏ dại, lại cứng cáp nên có thể làm nản lòng các loài côn trùng gây hại cho lúa. Trồng lúa này nông dân không dùng thuốc diệt cỏ và thuốc trừ sâu, nên nông sản sạch, phù hợp với xu thế tiêu dùng hiện nay.

Năng suất giống lúa huyết rồng không cao, chỉ chừng 2 tấn/ha, thời gian canh tác dài, song chi phí SX rất thấp. Gạo huyết rồng có chất lượng tốt, nấu cơm thơm ngậy, cơm càng nhai càng có vị ngọt và béo bùi. Đây là loại gạo có giá trị dinh dưỡng cao, hay được dùng làm bột dinh dưỡng cho trẻ em.

"4 nhà" bắt tay 

Cho đến gần đây, khi gạo huyết rồng được người tiêu dùng quan tâm, thì giá bán được gấp 2 lần gạo trắng thông thường. Người nông dân Triệu Phước mong muốn đưa gạo huyết rồng ra thị trường, nhưng gặp không ít khó khăn vì đường sá cách trở.

Như một sự tình cờ, ông Hồ Xuân Hiếu, TGĐ Cty Thương mại Quảng Trị đã phát hiện ở xã Triệu Phước vẫn còn trồng giống lúa huyết rồng trên vùng ngập mặn với đủ các yếu tố đặc trưng, đang được thị trường quan tâm. Ông Hiếu lập tức giao cho nhà máy chế biến nông sản triển khai khảo sát, thu mua gạo huyết rồng.

Theo ông Đỗ Tiến Dương, PGĐ NM, trung bình mỗi mùa NM mua từ 20 - 30 tấn lúa huyết rồng của Triệu Phước. Sau khi thu hoạch, lúa được đưa lên chà vỏ tại NM sao cho chỉ áo trấu bị loại bỏ, sau đó tiến hành sàng sảy, chọn hạt và đóng gói, tuyệt đối không dùng chất bảo quản. Một bì gạo huyết rồng có trọng lượng 2 kg, dán nhãn mác rõ ràng, giá bán 40.000 đồng. Gạo huyết rồng bắt đầu thâm nhập vào thị trường trong và ngoài tỉnh Quảng Trị.

Khi đặt vấn đề phát triển mạnh hơn nữa giống lúa huyết rồng, Chủ tịch xã Triệu Phước tỏ quyết tâm nhưng băn khoăn vì một mình xã không thể làm nổi. Nỗi băn khoăn ấy lập tức được Cty Thương mại Quảng Trị giải đáp. Theo ông Hồ Xuân Hiếu, sắp tới Cty sẽ phối hợp với Viện Công nghệ sinh học xây dựng đề án phục tráng, nâng cao năng suất cây lúa huyết rồng vùng ngập mặn Triệu Phước để đưa năng suất giống lúa này lên gần gấp đôi.

Cái bắt tay của "4 nhà" gồm doanh nghiệp, nông dân, nhà khoa học và chính quyền để đưa gạo huyết rồng trở thành nông sản sạch phục vụ cuộc sống hiện đại đang được nhiều người chờ mong. Hiện Cty Thương mại Quảng Trị đang từng bước xây dựng quy trình SX, chỉ dẫn địa lý, xuất xứ hàng hóa và đăng ký thương hiệu độc quyền cho giống gạo huyết rồng Quảng Trị.