Khoảng trống quyền lực

Ông Evo Morales từ chức sau nhiều lần xuống nước bất thành trước sức ép từ lực lượng chính trị đối lập và các cuộc biểu tình ngập tràn thủ đô cùng nhiều thành phố lớn làm tê liệt đất nước.

Từ tuyên bố chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống đến quyết định từ chức là cuộc đấu tranh tâm lý cân não của ông Morales, người đã có 13 năm 9 tháng cầm quyền và từng được người dân mến mộ.

Chính trị gia theo đường lối xã hội này trưởng thành từ 38 năm lãnh đạo nghiệp đoàn nông dân trồng coca, đắc cử lần đầu năm 2005 và tại vị từ đó đến ngày từ chức trong cay đắng.

Khoảng trống quyền lực ông Morales để lại không hề nhỏ, thậm chí chưa thấy lối thoát cho quốc gia Nam Mỹ. Phó Tổng thống Alvaro Garcia, Chủ tịch Thượng viện Adriana Salvatierra, Chủ tịch Hạ Victor Borda đều đã từ chức. Chưa rõ có ai trong số họ cùng lên máy bay đi Mexico với ông Morales hay không. Theo thứ tự quyền lực, Phó Chủ tịch Thượng viện Jeanine Anez Chavez đã chớp cơ hội trở về thủ đô La Paz với cam kết lãnh đạo một cuộc chuyển tiếp dân chủ và êm thấm.

Các thành viên Quốc hội Bolivia cũng lục tục quay về thủ đô theo lệnh triệu tập khẩn cấp, nhưng họ phần lớn là những người được cho là trung thành với ông Morales. Chính vì điều đó mà cơ hội nắm quyền (tạm) của bà Anez - thành viên đảng Liên đoàn Dân chủ đối lập - thực ra khá mong manh.

Ông Carlos Mesa, cựu Tổng thống và đối thủ thua cuộc trước ông Morales trong cuộc bầu cử Tổng thống vừa qua, đã kêu gọi lòng ái quốc từ các thành viên Quốc hội.

Hiện tại, quân đội và cảnh sát Bolivia dường như đang nắm quyền kiểm soát đất nước. Tại Thủ đô La Paz, trụ sở dinh Tổng thống và Quốc hội chỉ có bóng cảnh sát. Tổng tham mưu trưởng Williams Kaliman xác nhận quân đội sẽ trợ giúp cảnh sát thực thi nhiệm vụ. Cảnh sát trưởng Quốc gia Yuri Calderon cảnh báo bất cứ âm mưu gây bất ổn sẽ bị trừng trị, kể cả bằng súng đạn. Nước sạch cho phần lớn thủ đô La Paz và thành phố lớn thứ hai El Alto nằm bên cạnh đã bị cắt mà chưa rõ nguyên nhân. Nhiều sứ quán nước ngoài đã đóng cửa từ thứ Hai.  

Chia rẽ Mỹ Latinh thêm màu sắc

Từng là người bản địa đầu tiên lên nắm quyền, từng là một trong những cánh chim đầu đàn của lực lượng chính trị gia có đường lối xã hội cánh tả, từng là “ngọn đuốc” của tầng lớp nghèo, sự ra đi của ông Evo Morales là mất mát thực sự cho Bolivia vốn đã có nền kinh tế khá ổn định trong hơn 1 thập kỷ qua. Phát triển thuộc nhóm nhanh nhất khu vực đã đem đến thành quả ấn tượng là tỷ lệ người nghèo giảm một nửa.

Giờ đây, ông Morales bị mô tả là một người tham quyền cố vị khi tìm kiếm nhiệm kỳ thứ tư liên tiếp và cũng bị nhiều đồng minh trong nước rời bỏ. Từ Mỹ, Tổng thống Donald Trump ca ngợi “thời điểm dấu ấn của dân chủ” tại Bolivia. Tổng thống Brazil Jair Bolsonaro thì nói “một ngày tuyệt vời”.

Nhưng ở khu vực, ông Morales vẫn còn đồng minh. Mexico đã giang tay đón ông sang tỵ nạn. Ngoại trưởng Marcelo Ebrard gọi đó là một cuộc đảo chính. Tổng thống Argentina mới đắc cử Alberto Fernandez lên án mạnh mẽ âm mưu lật đổ Tổng thống của giới quân sự Bolivia.