Trong thời gian qua việc mất vệ sinh an toàn
thực phẩm là vấn đề nóng bỏng, đáng báo động trên nhiều loại thực phẩm, đặc
biệt là mặt hàng rau xanh - loại thực phẩm tươi sống sử dụng hàng ngày. Để giúp
bà con nông dân có những kiến thức cần thiết trong việc sản xuất nhằm cung cấp
cho thị trường sản phẩm rau xanh thật sự an toàn, UBND xã Bưng Riềng xin giới thiệu cho bà con nông dân tham
khảo quy trình phòng trừ sâu
bệnh hại tổng hợp IPM trên cây rau.
Biện pháp phòng trừ sâu bệnh hại tổng hợp gồm kết hợp 4 biện pháp
để giảm thiểu sâu bệnh hại đến mật độ thấp nhất. Biện pháp này giúp giảm thiểu
việc sử dụng thuốc BVTV, tránh tình trạng sử dụng thuốc BVTV tràn lan, không
đúng cách, ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng cũng như người sản xuất. Bao
gồm các biện pháp sau:
1) Biện pháp canh tác
- Làm đất: Bước
đầu tiên trong biện pháp canh tác là chọn đất trồng. Đa phần các cây rau thích
hợp trồng ở đất có độ pH từ 5-7, có khả năng giữ ẩm và thoát nước tốt. Sau đó,
tiến hành làm đất tơi xốp và phơi ải đất ít nhất từ 5-7 ngày , giúp đất tơi
xốp, thông thoáng và cây dễ hấp thụ các chất dinh dưỡng trong đất, đồng thời
diệt một số mầm bệnh, cỏ dại còn tồn dư trong đất ở vụ trước.
- Trồng luân canh, xen canh: Chọn giống rau có nguồn gốc rõ
ràng , sạch bệnh. Áp dụng biện pháp luân canh với cây khác họ, tốt nhất là cây
lúa nước. Bà con cũng có thể trồng xen canh với cây khác họ.
- Bẫy cây trồng:
Ngoài biện pháp luân canh, xen canh, có thể tiến hành bẫy cây trồng để dẫn
dụ sâu hại hoặc sua đuổi sâu hại. Ví dụ, chúng ta có thể trồng cây hoa
hướng dương trên đầu các bờ ruộng rau, để thu hút sâu khoang đến đẻ trứng.
Chúng ta phun diệt trừ chúng trên các cây này dễ hơn rất nhiều trên cây rau.
Trong quá trình chăm sóc rau,
cần bón phân và tưới nước hợp lý . Tùy thuộc loại cây và thời gian sinh trưởng
mà áp dụng các phương pháp tưới nước khác nhau như tưới phun lên cây, tưới
rãnh, tưới nhỏ giọt, tưới đủ ẩm không đọng nước… để giúp rau sinh trưởng phát
triển tốt và hạn chế được sâu bệnh hại trên rau
Khi trồng cây con ra ngoài đồng
ruộng, cần trồng cây khỏe mạnh, không bị sâu bệnh hại, loại bỏ cây yếu, chết.
2) Biện pháp thủ công:
Thường xuyên vệ sinh đồng
ruộng, ngắt từng lá già, lá bị sâu bệnh, cây bị bệnh và các tàn dư thực vật,
thu gom tiêu hủy. Thường xuyên kiểm tra để ngát bỏ ổ trứng mới nở và giết nhộng
của các loại sâu, hạn chế việc sử dụng thuốc hóa học. Ngoài ra, có thể sử dụng
bẫy dính màu vàng hoặc màu xanh để bẫy một số con trưởng thành có cánh như rệp,
ruồi đục lá, đục quả,…hại cây trồng. Những loại bẫy này chi phí thấp có thể tận
dụng các vật liệu tái chế sẵn có thể làm bẫy. Bẫy nên đặt ở độ cao 40-60 cm
tính từ bệ (gốc) cây là thích hợp nhất.
3) Biện pháp sinh học: là biện pháp lợi dụng các thiên địch để tiêu diệt sâu hại trên
đồng ruộng. Muốn vậy, cần bảo vệ thiên địch của sâu hại rau như các loài bọ rùa
ăn rệp, ăn sâu hại; các loài ong ký sinh trứng, sâu non, nhộng của sâu hại; các
loại kiến, nhện… ăn sâu hại; các loài nấm đối kháng: Trichoderma, Beauveria,…
Để bảo vệ được các loại có ích này, không nên sử dụng thuốc hóa học . Bên cạnh
đó, bà con có thể sử dụng bẫy feromol treo trên ruộng rau để thu hút con trưởng
thành cái đến các bẫy mà không giao phối được, không đẻ được trứng và không
hình thành được sâu. Loại bẫy này đặc biệt có hiệu quả đối với các loại sâu hại
không thể phát hiện sớm bằng phương pháp thông thường, như sâu khoang, sâu
xanh, bướm trắng, sâu tơ, sâu keo da láng trên các loại rau, hoa, đậu, lạc, nho
, bông,…
Cách đặt bẫy feromol: Sử dụng
lọ nhựa hoặc bát nhựa đã dùng một lần, có đường kính 18-22cm, buộc mồi vào dây
thép theo kiểu quang treo, sau đó đổ nước 1/3 thể tích bát có pha thêm một ít
xà phòng, xà phòng có tác dụng bướm bay vào bẫy, rơi xuống nước, sẽ bị bịt lỗ
thở và chết rất nhanh. Đối với loại cây thấp như su hào, bắp cải, hành,…
đặt bẫy ở vị trí cao hơn bề mặt tán cây trên ruộng chừng 20-30 cm….Đối với cây
trồng như đậu leo, cà chua, dưa chuột,…thì treo bẫy ở vị trí sát mặt giàn cây
để tạo thuận lợi cho feromol lan tỏa rộng. các loại mồi feromol có hiệu quả hấp
dẫn sâu hại trong thời gian ít nhất từ 21-24 ngày, tốt nhất là thay mồi feremol
mới theo định kỳ 20 ngày kể từ ngày sử dụng. Nên đặt bẫy liên tục từ khi
trồng đến khi thu hoạch. Hàng ngày thường xuyên kiểm tra các bẫy để vớt những
con bướm đã chết và bổ sung thêm nước xà phòng khi cần thiết.
4) Biên pháp hóa học: Nếu phát hiện sâu bệnh vượt qua ngưỡng gây hại mà 3 biện pháp trên
không điều hòa được mới sử dụng thuốc phun, ưu tiên các loại thuốc sinh học,
thuốc thảo mộc trước nếu vẫn không diệt trừ được sâu bệnh thì mới sử dụng thuốc
hóa học để phun. Phải tuân theo nguyên tắc 4 đúng ( đúng lúc, đúng cách, đúng
thuốc và đúng nồng độ).
Cách điều tra bệnh: Khi cây bắt
đầu bị bệnh chúng ta quan sát bằng mắt thường gần như không phát hiện được. Chủ
yếu chúng ta dựa vào sự biến đổi màu sắc lá trên cây rau để nhận biết vết bệnh.
Đại đa số ban đầu các vết bệnh thường là các chấm nhỏ màu vàng hoặc nâu nhỏ,
sau một thời gian các chấm hoặc vết bệnh lan dần to ra. Do vậy, bà
con cần phải kiểm tra thường xuyên theo định kỳ 7 ngày một lần ở 5
điểm chéo góc trên đồng ruộng, khi số lá trên cây bị mắc bệnh từ 5-10% mới dùng
thuốc để phun phòng trừ. Đặc biệt, cần tuân thủ thời gian cách ly đối với từng
loại loại thuốc để đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm.