1. Thuần dưỡng

Gà rừng bản tính nhút nhát, hơn nhiều loài chim hoang dã khác thế nên công việc thuần dưỡng gà rừng cũng là một thử thách, khó khăn cho người chơi. Nếu gà con được ấp nở ở nhà thì dạn người hơn, đó là nhờ baba mà mama của chúng dạn người nên chúng tưởng con người là con có thể chơi được mà không bay nhảy tán loạn. Tuỳ theo gà bắt ngoài thiên nhiên về hay là gà được ấp nở ở nhà mà cách thuần hoá có đôi chút khác nhau.

a. Đối với gà nuôi ở nhà.

– Bạn đừng tưởng rằng gà rừng nuôi từ nhỏ thì sẽ dạn người nhé! Không có chuyện đó đâu, nếu có thì là dạn người hơn so với gà rừng ngoài thiên nhiên thôi. Vì bản năng của gà rừng rất lớn nên nó không bao giờ dạn người được nếu không tập cho nó dạn người. Thường thì khi còn nhỏ bạn phải tập cho nó dạn dần, vì đây là lúc dễ tập nhất.

Cách? Lúc cho đàn gà mới nở ăn bạn không nên ném thức ăn vào đấu cho tụi nó ăn rồi mặc xác tụi nó, mà bạn hãy ngồi cạnh chuồng gà (vì 4 tuần đầu sau khi gà nở không nên thả rông, gà mẹ ưa bay nhảy gà con theo không kịp hoặc cố theo->mệt->chết) lúc gà mẹ và gà con ăn. Làm như thế để ngay từ nhỏ gà con quen dần với sự có mặt của con người, làm cho chúng nghĩ “con người là con tốt đẹp”. Qua tuần thứ 5, gà con đã cứng cáp, đầy đủ lông thì nên thả rông, để cho gà mẹ dẫn đi; đến giờ cho ăn các bạn nên cho gà mẹ ăn trên tay (nếu gà mẹ dạn cỡ đó) hoặc cho bầy gà ăn dưới chân, ngay cạnh bạn ngồi như thế gà con sẽ rất dạn sau này. Để làm được việc đó bạn không nên cho gà ăn quá no, để cho gà mẹ và gà con đói ắt hẳn bạn sẽ đạt được mục đích. Gà mái thì không cần phải tập quá dạn để làm gì, ta chỉ cần tập cho gà trống để chơi thôi.

Khi gà bắt đầu học gáy cũng là lúc ta bắt đầu tập cho dạn, tuy nhiên nên tập thưa thôi, đợi khi nào gà thay đầy đủ lông ta mới tập siết hơn. Cách? Đơn giản thôi! Bạn làm 1 cái khoen bằng dây nylon và đeo vào 1 chân của con gà, sau đó dùng 1 đoạn dây nylon ngắn-khoảng 20-30cm cột 1 đầu vào khoen trên chân gà, 1 đầu cột vào nơi mà ta thường qua lại để cho gà dạn người hơn. Khi cột dây gà không thoát ra được sau này các bạn để bất kỳ ở đâu con gà sẽ đứng mãi ở đó.

Xin lưu ý cho: NÊN NHỐT TẤT CẢ CÁC CON GÀ TRƯỞNG THÀNH KHÁC KHI CỘT CON GÀ MÀ TA MUỐN TẬP CHO DẠN, nếu không thì con gà bạn muốn tập dạn sẽ trở thành bia cho các con gà khác bắn.

Lúc cột dây bạn nên ôm gà và vuốt ve nó, sờ đầu nó, vò lên mồng gà, tai gà, đặc biệt gà rất thích được vò tích và gãi lên gò má. Hãy làm cho con gà thấy thích thú bạn. Ngoài ra thức ăn luôn là chiêu hữu hiệu nhất, bạn nên cầm mồi tươi trên tay và chìa cho gà ăn. Đừng thương gà quá mà cho nó ăn no, nó sẽ không chú ý gì đến miếng mồi của bạn đâu. Sau vài lần gà sẽ dạn dần, cứ kiên nhẫn đến khi nào bạn lại gần mà nó không giựt dây chạy xem như bạn đã thành công. Thời gian gà bắt đầu thay lông ta nên cột gà 2-3lần/tuần còn lại thì thả gà ra để cho nó kiếm mồi, như thế bộ lông mới đẹp hết cỡ được. Sau khi thay lông xong thì có thể cột bao nhiêu tuỳ bạn.

b. Đối với gà bắt được từ thiên nhiên.

– Nếu lượm được trứng, bạn nên để cho gà mái rừng hoặc gà mái lai rừng ấp vì kích cỡ trứng tương đồng với kích cỡ trứng của con gà ấp, điều này có ý nghĩa trong việc bảo đảm gà mái ấp không xơi trứng gà rừng mà bạn may mắn lượm được. Phải hi sinh ổ trứng đang ấp hoặc cho ấp ở điều kiện khác như là ấp máy hoặc chuyển sang một ổ khác nếu ổ trứng đang ấp có giá trị, vì nếu để chung thì trứng sẽ không nở cùng ngày vì ngày ấp khác nhau. Sau khi nở gà con sẽ được gà mẹ dẫn đi ăn như thường và bạn hãy tận hưởng sự may mắn của mình mặc dù người ta nói “lụm chứng gè zừng lè xui xẻo”<- chắc tại tốn lúa đấy mà!

– Nếu rượt bắt được gà con, bạn hãy kiếm vài con gà con cùng cỡ với nó rồi nhốt chúng vào cái lồng, dùng vải che kín 3 phía lồng nhốt để tránh cho gà con bị tổn thương, trừ phía trước lồng ra vì để cho thoáng khí và gà thường không tông về phía này. Bạn cần bổ sung ánh sáng đèn để sưởi ấm vào ban đêm nếu như trời lạnh. Bạn cho gà con ăn cám gạo, hoặc cám chim (loại hạt nhỏ) trộn với tấm gạo, nếu có ít sâu, cào cào thì càng tốt. Khi gà con ăn mạnh, ít tông lồng thì bạn chắc chắn có gà để chơi rồi. Nếu qua 15 ngày mà gà con vẫn ăn uống, nhanh nhẹn thì chắc chắn sống rồi.

– Nếu bắt được gà trưởng thành thì dễ hơn tíu, vì sức khoẻ gà lớn ổn định hơn gà con. Nếu bắt được gà mái thì cho ở với gà trống, gà trống thì cho ở với gà mái, như thế chúng mới không choảng nhau; gà mới bắt được sẽ bắt chước gà đã nuôi ở nhà mà biết chỗ ăn, chỗ uống và ít sợ người hơn là nhốt chúng riêng lẻ. Thức ăn và thời gian “thử thách” cũng như gà con, riêng thức ăn thì thay vì tấm gạo ta cho vào gạo lức. Tuy nhiên Gallus khuyên bạn chỉ nên thuần dưỡng những con còn tơ (cựa chưa nhọn, cựa ngắn hơn 1,5Cm) vì gà già các bạn khó thuần, mà nếu có thuần thì cũng gần 1 năm sau mới chơi được=>con gà mà bạn có già-màu lông không được đẹp, không siêng gáy như gà tơ, mau chết<-do tuổi tác.

Sau khi hoàn thành các bước trên các bạn tiên hành tập dạn cho gà như cách tập cho gà ấp nở tại gia.

2. Nuôi.

a. Điều kiện nuôi.

– Tuỳ điều kiện của mỗi người, tuỳ giai đoạn và nguồn gốc của con gà mà ta có thể có cách nuôi khác nhau. Ta có thể thả rông nếu vườn rộng hoặc nhốt chuồng nếu diện tích hẹp.

+ Thả rông: Khi gà con > 4 tuần tuổi thì ta mới nên thả rông. Còn gà trống và gà mái thì ta thả rông thoải mái, cho chúng kiếm ăn như thế gà mới đủ chất và bộ lông mới đẹp được. Cần lưu ý: Không nên thả những chú chó, mèo có tật rượt đuổi gà ra vì như thế gà sẽ rất nhát dẫn đến bị sụt giảm thể lực, bị thương hoặc gãy lông; nên nhốt cách ly những con gà chống nhau để chúng không đá nhau=>hư gà; không được rượt đuổi gà, ném cây, chọi đá vì gà rừng rất khó tập cho dạn nhưng rất dễ bị làm cho giác người.

+ Nuôi nhốt: Nên tạo đặt chuồng gà ở nơi thoáng đãng nhưng tránh gió bấc, nơi gà ở nên là nơi cao ráo vì gà rừng nói riêng và các loài chim nói chung không thích nước cho lắm (trừ một số loại sống, tìm mồi ở môi trường nước). Tuỳ theo số lượng, kích cỡ, giới tính mà ta có thể làm chuồng khác nhau nhưng càng rộng thì càng tốt, riêng đối với gà rừng mới bẫy được thì nên nhốt ở chuồng càng chật càng tốt, đặt chuồng ở nơi vắng người và phải bọc vải quanh chuồng để tránh cho gà bị thương khi tông vào chuồng.

b. Thức ăn.

– Đối với gà mới bẫy được  đã trình bày phần trên rồi.

– Đối với gà nuôi ở nhà thì: Gà con-ta cho ăn tấm gạo+cám+rau xanh băm nhỏ+ ít mồi tươi băm nhỏ. Gà từ 3 tháng tuổi trở lên ta có thể cho ăn thêm gạo lức và lúa, mồi tươi thì không cần phải băm nhỏ nữa. Đặc biệt lưu ý gà mái đi đẻ và gà trống lúc thay lông. Khi các bạn thấy mặt gà mái bắt đầu đỏ tươi các bạn nên bổ sung Canxi cho gà bằng cách giã nát vỏ trứng, xay nhuyễn vỏ sò, ốc trộn vào thức ăn cho gà mái ăn, cho thêm mồi tươi như cá biển, thịt cho gà nữa. Như thế gà con nở ra mới thêm phần khoẻ mạnh và gà mái không mất sức. Lúc gà mái ấp bạn cũng nên quan tâm cho ăn đầy đủ để gà mái không bị suy, như thế mới giữ mái lâu bền được. Đối với gà trống lúc thay lông-bạn nên cho gà ăn thật nhiều mồi tươi vì lúc này gà trống rất mất sức, thức ăn tốt nhất theo tôi là thịt heo mỡ nhiều nạc ít, mỗi ngày cho ăn 3 miếng bằng ngón tay út là tốt rồi. Không nên cho gà ăn nhiều, không tốt cho hệ tiêu hoá của nó. KHÔNG NÊN CHO GÀ ĂN THỨC ĂN CÓ NHIÊU BỘT MỲ hoặc cám tổng hợp vì gà sẽ rất giòn lông, lông không dẻo => dễ gãy. Có 1 cách để cho gà thay lông nhanh chóng, đó là khi thấy gà bắt đầu rụng lông ta cho gà nhịn khát 1 ngày, rồi ngày sau cho nhịn ăn 1 ngày. Làm như thế 3-5 lần gà sẽ rụng lông một lượt chứ không rụng lông dần dần, cách này tuy giúp ta nhanh chóng có gà chơi nhưng theo Gallus thì không nên. Vì làm như vậy là ép gà, gà sẽ mau cỗi và bộ lông sẽ không đẹp bằng để cho gà rụng lông tự nhiên.

Riêng gà nhốt lồng, chuồng các bạn nên bổ sung cát, sạn, sỏi nhỏ trong chuồng cho gà ăn như thế gà mới dễ tiêu hoá.

3. Lai tạo và chọn gà mồi hay.

Gà rừng rặc rất khó nuôi và rất khó sinh sản, nếu không yêu thích hoặc thích nuôi làm cảnh hoặc kinh doanh hoặc nuôi vì lý do đặc biệt gì đó (như người yêu gửi nuôi chằng hạn! Hehe! <-Có không ta?) thì không nên nuôi gà rừng rặc. Mỗi năm gà mái chỉ đẻ 2 lứa, mỗi lứa từ 5-6 trứng nên khó nhân giống, tuy nhiên cái gì khó mà ta làm được mới đáng nói. Dân chơi gà thì thích gà rừng rặc nhưng đối với dân bẫy gà thì sở hữu được 1 chú gà mồi chiến mới là đáng nói. Gallus hôm nay chỉ đề cập đến việc lai tạo và chọn lựa gà mồi hay, coi như phục vụ cho anh em bẫy gà vậy. Nói thế thôi chứ nhân giống gà rừng không khác các loại gà khác là mấy, chủ yếu là ta quan tâm hơn chút là ổn thôi mà!

a. Lai tạo:

– Chọn giống: Ta có thể lai gà rừng với gà Ác hoặc lai gà rừng với gà Tre thậm chí là gà Kiến (gà ta-miền Nam, gà Ri-miền Bắc) để cho ra con gà mồi. Sở dĩ người ta làm vậy là để cho con gà mồi có hình dáng tương đồng (nhỏ con và màu lông tía) với gà rừng, như thế gà rừng bỗi mới nhảy bẫy được; dạn người-dễ thuần. Ưu điểm khi lai với gà Ác là hay gáy, nhược điểm là chân có 5 móng và có lông ở chân, màu lông khó chuẩn; với gà kiến là hay đập cánh tuy nhiên kiểu mồng, màu chân và dáng dấp thường hay khập khiểng với gà rừng.

Sau khi lai tạo Gallus thấy ta nên lai với gà Tre (Tía chân xanh) nhất vì gà tre nhỏ con, dáng dấp, màu chân giống với gà rừng hơn tất cả các loại gà còn lại.

Tiếng gáy là yếu tố quyết định đối với một con gà mồi hay, tiếp theo là khả năng thúc- đập cánh+lượt gáy+điệu bộ. Vì thế để chọn được gà mồi hay ta cần lưu ý đến bố, mẹ. Bố hoặc mẹ có thể là gà rừng và con còn lại là gà Tre. Tốt nhất nên chọn con gà mái là gà Tre, muốn chọn gà mái hay ắt ta phải xem xét đến con gà trống cùng lứa đó, nhất thiết con gà trống cùng lứa với con gà mái phải là con gà có giọng gáy ồ, trầm nhưng đứt quãng, khi gáy hay đập cánh, hay cúi tục và hay bươi. Khi con gà trống cùng lứa có những tố chất đó thì con gà mái ít nhiều cũng mang trong mình một vài tố chất như vậy. Gà mái nên là gà tía chân xanh, nhỏ con nhưng khoẻ, bầu đít sa. Có câu “Chó giống cha, gà giống mẹ” đủ để ta làm cơ sở mà có thể tin rằng sẽ có gà mồi hay từ con mái này. Khi chọn được gà mái ưng ý rồi thì ta cho gà trống rừng đạp mái với con mái này. Lưu ý: NHẤT THIẾT PHẢI NHỐT TẤT CẢ CÁC CON GÀ TRỐNG CÁC LOẠI KỂ TỪ KHI MẶT GÀ MÁI ĐỎ CHO TỚI KHI GÀ MÁI ẤP “để tránh trường hợp gà con không biết cha của nó” ! Vì như thế thì uổng công ta chọn giống lắm.

b. Chọn gà mồi hay.

– Lông: Tía mật (đỏ đậm)-những con này sức bền, chịu đứng ngoài nắng gáy mà không sợ mệt.

– Chân: Chân xanh vỏ đậu hoặc xanh chì.

– Mồng: Không quan trọng nhưng tốt nhất là mồng cờ.

– Dáng: Nhỏ gọn-càng nhỏ con càng tốt, cánh luôn xoè, thả xệ xuống đất.

– Ghim đít (phần xương hai bên hậu môn): Ghim đít càng khít hóc môn sinh dục trống càng mạnh mẽ-sau này gà sẽ mau dậy gà, không rót khi đi bẫy.

– Phong thái: Gà hay tục, hay bươi, lúc đi ưỡn ngực, vai cao-cuống đuôi thấp.

– Tiếng gáy: Bắt buộc lần lượt là: Giọng phải ồ, trầm -> tiếng gáy phải đứt quãng -> Gáy nhiều, khoảng cách về thời gian giữa tiếng gáy trước với tiếng gáy sau càng ngắn càng tốt.