Hiện nay, trên địa bàn tỉnh đã xây dựng thành công một số mô hình nông nghiệp hữu cơ, tạo ra các sản phẩm sạch, an toàn. Tuy nhiên, so với nhu cầu của người tiêu dùng thì các mô hình sản xuất nông nghiệp hữu cơ vẫn còn quá ít.

Khách hàng chọn mua rau tại cửa hàng rau hữu cơ Orifarm (214, Nguyễn Hữu Cảnh, TP. Vũng Tàu). Ảnh: QUANG VINH

MANH NHA MỘT SỐ MÔ HÌNH

Mô hình trồng rau theo hướng hữu cơ của ông Phùng Văn Thu (231A, Phước Thắng, phường 12, TP. Vũng Tàu) rộng hơn 5.000m2 được trồng các loại rau như cải, dền, muống, mồng tơi, rau đay… Mỗi loại rau đều được gắn bảng thông tin về quá trình sinh trưởng của từng loại như ngày xuống giống, ngày bón phân, ngày thu hoạch.

Theo ông Thu, sản xuất rau hữu cơ rất khó, bởi quy trình này cần nhiều sức lao động, phức tạp và kỳ công hơn so với các hình thức sản xuất thông thường, phải tuân thủ nghiêm ngặt “6 không” (không phân bón hóa học, không thuốc trừ sâu hóa học, không kích thích sinh trưởng, không thuốc diệt cỏ, không giống biến đổi gien, không chất bảo quản). Với quy trình đó, rau hữu cơ không chỉ an toàn cho cả người sử dụng và người trồng, mà còn góp phần bảo vệ môi trường, do được sản xuất theo hướng thân thiện, hoàn toàn “nói không” với hóa chất. Ông Phùng Văn Thu cho biết, đất sử dụng để trồng rau ông cũng phải mua về từ nơi khác và cải tạo. Phân bón cho rau, sử dụng chủ yếu là phân trùn quế, phân bò, phân gà đã được ủ hoai mục kết hợp với xử lý nấm vi sinh Trichoderma. Ngoài ra, việc trồng rau nhà lưới giúp hạn chế côn trùng xâm nhập, giúp ông không phải sử dụng thuốc bảo vệ thực vật. Trong trường hợp rau bị nhiễm bệnh, người trồng rau sẽ dùng các loại thảo mộc như tỏi, gừng đem giã và trộn với rượu rồi phun cho cây, hoặc khoanh vùng để tiêu hủy.

Sản xuất rau sạch tại Công ty CP xây dựng và dịch vụ Âu Cơ, TP.Vũng Tàu.

Mỗi ngày ông Thu chỉ cung cấp cho thị trường 40-50kg rau các loại. Theo ông Thu, hiện nay có nhiều đơn đặt hàng nhưng ông phải từ chối vì quy trình sản xuất rau hữu cơ khá khắt khe, lượng rau thu hoạch cũng ít hơn so với cách trồng thông thường. “Nếu trồng theo cách thông thường chỉ mất 20-25 ngày là có thể thu hoạch, tuy nhiên, đối với trồng rau hữu cơ thời gian kéo dài hơn từ 30-35 ngày. Ngoài ra để trồng được rau hữu cơ, phải xử lý nhiều công đoạn như xới đất, chờ thời gian để phơi đất, phân chuồng sau khi thu mua về phải qua xử lý, ủ (trong vòng 2 tháng)… mới sản xuất vụ tiếp theo. Do vậy lượng rau không đủ để cung cấp ra thị trường”, ông Thu nói thêm.

Tuy nhiên, mô hình sản xuất rau ăn lá hữu cơ như ông Phùng Văn Thu chưa nhiều. Theo Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ Thực vật, từ năm 2017, đơn vị đã triển khai một số mô hình sản xuất rau ăn lá theo hướng hữu cơ, tuy nhiên đến nay chỉ có khoảng 2ha diện tích trồng theo phương pháp này.

Ngoài rau ăn lá, hiện một số cây trồng khác cũng được nông dân áp dụng phương thức sản xuất hữu cơ như ca cao, hồ tiêu… Ông Lương Văn Thăng, Phó Chủ tịch Hội Hồ tiêu tỉnh cho biết, từ năm 2013 đến nay, Sở NN-PTNT phối hợp với Hội Hồ tiêu tỉnh và các DN như Công ty Olam Việt Nam, Công ty TNHH Gia vị Việt Nam, Công ty Harris Freeman triển khai dự án “Phát triển hồ tiêu bền vững” trên địa bàn 2 huyện Châu Đức và Xuyên Mộc, với tổng diện tích gần 1.300ha. Tham gia dự án, các hộ trồng tiêu được tiếp cận các mô hình canh tác tiêu sạch phù hợp theo yêu cầu, tiêu chuẩn của khách hàng châu Âu và Nhật Bản... Với việc sản xuất theo phương pháp canh tác hữu cơ, nông dân đã thay đổi cách sử dụng các loại phân bón vô cơ, thuốc bảo vệ thực vật hóa học độc hại để chuyển sang sử dụng các loại phân bón hữu cơ (phân bò, phân dê…) và thuốc bảo vệ thực vật sinh học phù hợp. Khi đáp ứng được các tiêu chí quy định, người trồng tiêu sẽ được cấp các chứng nhận đạt chuẩn quốc tế như GlobalGAP, Rainforest Alliance (RA)…

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh đã có hơn 1.000ha sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Trong ảnh: Sản xuất rau ứng dụng công nghệ thủy canh lưu hồi tại trang trại Vifarm, TP.Vũng Tàu.

NHIỀU GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP HỮU CƠ

Theo đánh giá của Sở NN-PTNT, mặc dù trên địa bàn tỉnh đã manh nha một số mô hình sản xuất theo hướng hữu cơ, tuy nhiên diện tích chưa nhiều. Hiện trở ngại đầu tiên khi xây dựng nông nghiệp hữu cơ trên địa bàn tỉnh chính là thói quen sử dụng hóa chất khi sản xuất nông nghiệp của nông dân. Vì vậy, sản phẩm nông nghiệp có sức cạnh tranh chưa cao. Ngoài ra, việc sản xuất nông nghiệp hữu cơ trong quá trình canh tác, các khâu như nước, giống, các vật tư nông nghiệp sử dụng phải được tổ chức uy tín công nhận. Trước thực tế này, ông Trần Văn Cường, Giám đốc Sở NN-PTNT cho rằng, việc mở rộng diện tích sản xuất nông nghiệp hữu cơ đúng nghĩa cần nhiều thời gian, nguồn lực, kinh phí đào tạo nông dân và các thủ tục chuyển đổi và tiếp cận thị trường. Bên cạnh đó, cần đưa ra các chính sách khuyến khích các cửa hàng, siêu thị thu mua tập trung, nhằm bảo đảm đầu ra bền vững và lâu dài. Ngoài ra, chính sách vận động các hộ nông dân và những nhóm sản xuất nhỏ tạo liên kết với nhau, thành mô hình HTX có phương thức liên kết để bảo đảm thị trường tiêu thụ.

Trước phản ánh về khó khăn, vướng mắc trong sản xuất nông nghiệp hữu cơ, theo Sở NN-PTNT, hiện nay Nghị định 109/2018/NĐ-CP được ban hành và có hiệu lực từ tháng 10/2018 là một trong những căn cứ pháp lý để định hướng sản xuất nông nghiệp hữu cơ phát triển bền vững, đúng định hướng của nhà nước. Bên cạnh đó, để hướng tới việc phát triển nông nghiệp hữu cơ, cuối tháng 4-2019, UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch sản xuất nông nghiệp hữu cơ trên địa bàn tỉnh đến năm 2025. Theo kế hoạch này, trong giai đoạn I, từ năm 2020-2022, tỉnh xác định các vùng sản xuất nông nghiệp định hướng theo hình thức hữu cơ trên một số cây trồng gồm: lúa, hồ tiêu, ca cao, rau các loại, cây ăn quả. Đồng thời sẽ thực hiện 5 mô hình sản xuất nông nghiệp đạt chứng nhận hữu cơ trên 3 loại cây trồng với diện tích 1,9ha, sản lượng khoảng 10 tấn/năm. Trên cơ sở đó xây dựng, ban hành quy trình kỹ thuật sản xuất áp dụng trên địa bàn tỉnh đối với rau, ca cao, hồ tiêu.

Đến giai đoạn II (từ năm 2023-2025), tỉnh sẽ thực hiện 10 mô hình sản xuất nông nghiệp đạt chứng nhận hữu cơ trên 7 loại cây trồng, vật nuôi, thủy sản với diện tích 52,2ha, sản lượng khoảng 150 tấn/năm. Bên cạnh đó, tỉnh cũng duy trì, phát triển, nhân rộng các mô hình sản xuất nông nghiệp đạt chứng nhận hữu cơ.