Để giảm tác hại do nắng nóng gây ra, chuồng trại nuôi gia súc, gia cầm cần được xây dựng ở nơi cao ráo và làm chuồng cao hơn mặt đất xung quanh 30-40cm, có thể là dưới bóng của tán cây to hoặc trồng cây xanh xung quanh chuồng. Hướng chuồng theo hướng đông nam. Mái nên lợp bằng mái ngói, fibro xi măng hoặc mái lá, thiết kế mái chồng để lưu thông không khí tốt hơn. Mái hiên cách mặt đất tối thiểu 2m. Nền chuồng có độ dốc 1-2% để tránh đọng nước, có hố chứa phân (để giảm sức nóng do phân bốc lên). Chất độn chuồng trải mỏng, định kỳ thay chất độn chuồng. Có hệ thống cửa để thông gió, nếu có điều kiện nên bố trí quạt thông gió, hệ thống phun sương. Trồng cây xung quanh khu vực chuồng nuôi tạo bóng mát…

Nắng nóng dài ngày đã làm cạn kiệt nguồn thức ăn của đàn cừu ở Ninh Thuận. Ảnh Lê Anh Tuấn.

Bên cạnh đó, cần  thường xuyên thu dọn, làm vệ sinh sạch sẽ các chất thải (phân, nước tiểu) sẽ có tác dụng giảm sức nóng và khí độc từ các chất thải bốc lên. Tăng cường vệ sinh tẩy uế chuồng trại và các dụng cụ chăn nuôi. Đảm bảo nền chuồng sạch, khô ráo, cống rãnh không đọng phân, nước thải nhằm hạn chế phát sinh ruồi, muỗi và các sinh vật gây bệnh khác. Định kỳ phun thuốc sát trùng để diệt ve, mòng, ruồi, muỗi, bọ mạt… là những tác nhân truyền và gây bệnh trong mùa hè. Tiêm phòng các loại vắc xin cho vật nuôi theo hướng dẫn của cơ quan thú y. Thường xuyên phát hiện sớm các gia súc bị ốm, bị bệnh để cách ly, báo cán bộ thú y đến điều trị kịp thời tránh để bệnh lây lan.

     Giảm mật độ nuôi nhốt vật nuôi trong mùa hè, nắng nóng.

Đối với gia cầm:

– Nuôi nhốt với mật độ vừa phải, gà úm: 50-60con/m2, gà 0,5-1kg nhốt 20-30con/m2, gà 2-3kg nhốt 7-10 con/ m2. Nếu nóng quá có thể thả ra vườn, gốc cây quanh chuồng. Đối với gà đẻ tránh nuôi quá béo bằng cách giảm bớt năng lượng trong khẩu phần, cho ăn thêm rau xanh, cho ăn cám chất lượng tốt.

– Tăng số lượng máng uống, cung cấp đủ nước mát, sạch cho gia cầm uống tăng giúp giảm nhiệt độ cơ thể. Cho gia cầm ăn thức ăn chất lượng tốt, bảo đảm không thiu mốc.

– Bố trí khẩu phần ăn nhiều chất béo thay cho tinh bột để hạn chế sản sinh nhiệt. Cho gia cầm ăn vào lúc trời mát hoặc ban đêm để tăng khả năng ăn vào. Bổ sung vitamin và các chất điện giải vào nước uống nhằm tăng sức đề kháng. Tăng sức đề kháng cho gia cầm bằng cách cho uống Bcomplex (đặc biệt là Vitamin C), chất điện giải…cho ăn các loại cám chất lượng tốt, phòng bệnh cho gia cầm bằng các loại vacxin: Dịch tả, tụ huyết trùng… để tăng khả năng miễn dịch chống lại các loại bệnh nguy hiểm xâm nhập.

– Hạn chế vận chuyển gia cầm khi trời nắng nóng, nếu phải vận chuyển đi xa thù cần có phương tiện chuyên dụng và mật độ hợp lý, đồng thời thường xuyên dừng nghỉ cho gia cầm ăn và uống nước.

Đối với lợn:

– Chuồng trại nuôi áp dụng như đối với gia cầm, cho uống đủ nước.Mật độ nuôi nhốt đối vớilợn nái là 3-4m2/con, lợn thịt là 2m2/con.

– Cần tắm cho lợn 1-2 lần /ngày, cho uống đủ nước và uống Bcomplex, cho chất điện giải (đặc biệt là Vitamin C) vào thức ăn để giải nhiệt. Tiêm phòng đầy đủ các loại vaccin: Phó thương hàn lợn con, dịch tả, tụ huyết trùng để tăng khả năng miễn dịch, chống bệnh xâm nhập vào cơ thể.

  Đối với đại gia súc (trâu, bò, dê):

– Đảm bảo thường xuyên có đủ nước mát cho gia súc uống. Đảm bảo cho gia súc ăn đủ thức ăn thô xanh (trâu, bò từ 15-35kg/con/ngày) và bổ sung thức ăn tinh (1-2,5kg/con/ngày). Mùa nắng nóng nên tắm cho gia súc 2-3 lần/ngày để làm giảm nhiệt cho cơ thể.

– Thời gian chăn thả gia súc tốt nhất là từ 6-9 giờ sáng và từ 16-18h chiều. Không chăn thả gia súc ngoài trời nắng gắt trong thời gian dài, nếu nhiệt độ ngoài trời quá cao, nắng gắt nên nhốt gia súc và cho ăn tại chuồng hoặc buộc ở những nơi có cây xanh bóng mát. Đồng thời không để gia súc làm việc nặng hay làm việc quá lâu trong điều kiện thời tiết nắng  nóng…

– Cho uống đủ nước, bổ sung Vitamin C để giải nhiệt, cho ăn đủ no từ 30-35 kg thức ăn thô xanh, 0,5-1 kg thức ăn tinh, 20-30 gam muối ăn, để đảm bảo sức khoẻ tăng khả năng chống nóng, chống bệnh tật.

– Nên tắm cho trâu bò 1-2 lần/ ngày để giảm nhiệt cho cơ thể và định kỳ vệ sinh thân thể, phòng chống các bệnh ngoài da.

Một số cách làm mát, giải nhiệt cho vật nuôi

– Sử dụng quạt thông gió: Nên đặt quạt thông gió theo thế nằm ngang, quạt theo hướng gió thổi, độ cao của quạt ở ngang tầm lưng của gia súc. Mục đích của quạt là làm giảm ẩm độ các khí CO2, NH3, … có trong chuồng nuôi. Quạt treo từ trần chuồng thổi gió xuống dưới hiệu quả chống nóng thấp vì thường thổi khí nóng từ mái chuồng xuống gia súc.  Đối với chuồng kín cần cải tạo cho thông thoáng hoặc đặt quạt thông gió để tăng cường đối lưu không khí, giảm nhiệt độ và khí độc trong chuồng.

– Giàn mưa, phun ẩm: Là hệ thống phun mưa lên nóc chuồng nuôi, nhằm giảm nhiệt độ mái chuồng lúc trời nắng to khi nhiệt độ bên ngoài trời lên cao trên 35-40oC. Khi phun mưa cần quan tâm đến việc tăng cường thông gió và thoát nước ở xung quanh chuồng để tránh nâng cao ẩm độ trong chuồng.

Cho gia súc gia cầm ăn thêm những thức ăn phòng chống nóng, giải nhiệt tốt sau đây rất có lợi cho việc phòng chống nóng, oi bức cho vật nuôi như:

– Vỏ dưa hấu: Vỏ dưa hấu còn tươi cắt thành miếng nhỏ cho lợn, trâu bò ăn; vỏ dưa hấu có thể thái nhỏ cho gà ăn khoảng 50 gam/con/ngày, chia làm 3 lần, buổi trưa cho ăn riêng vỏ dưa hấu, buổi sáng và tối thì trộn lẫn vào thức ăn của chúng, có thể tăng sức kháng nhiệt cho gà.

– Cho uống dấm hoặc nước dưa chua: Cho lợn, trâu bò uống dấm hoặc nước dưa chua, sau một thời gian nhất định có thể khiến nhiệt độ cơ thể chúng hạ xuống, từ đó mà đạt được mục đích thanh nhiệt giải nóng cho vật nuôi. Tùy kích thước vật nuôi to hay nhỏ mà cho uống nước dưa chua từ 250 – 500 ml/lần/ngày.

– Cho ăn canh đậu trắng có tác dụng tiêu nóng, kích thích tiêu hóa, tùy vào cân nặng của lợn có thể dùng 20 – 50 gam đậu trắng chế thành canh cho lợn uống.

– Cho ăn uống canh đậu xanh, có tác dụng phòng chống nóng truyền thống. Lấy một lượng đậu xanh hợp lý, cho thêm 20 lần nước, nấu nhừ rồi để lạnh, nước thì cho vật nuôi uống, đậu cho chúng ăn.