Đây không phải lần đầu tiên tổ chức Save the Mekong Coalition đưa ra khuyến nghị dừng các dự án thủy điện trên dòng chính sông Mê Kông, nhưng lần này lập luận của tổ chức này có một điểm rất đáng lưu ý: Các quốc gia muốn xây dựng đập thủy điện trên dòng chính Mê Kông cho rằng đây là việc cần thiết để đáp ứng nhu cầu năng lượng gia tăng trong khu vực. Tuy nhiên, 11 dự án dòng chính ước chỉ cung cấp khoảng 8% nhu cầu điện của vùng hạ lưu sông Mê Kông, trong khi đó giá của các nguồn năng lượng tái tạo không phải là thủy điện đang giảm với tốc độ nhanh hơn dự kiến, đặc biệt là giá năng lượng mặt trời hiện đã xuống mức gần với giá thủy điện.

Quả thực, điện mặt trời đã có những bước tiến đột phá trong vòng chưa đầy một thập kỷ trở lại đây. Số nước trên thế giới gia nhập cộng đồng điện mặt trời càng ngày càng nhiều thêm. Danh sách Top 5 các cường quốc hàng đầu về sản lượng điện mặt trời tuy vẫn bao gồm 5 quốc gia Đức, Tây Ban Nha, Ấn Độ, Trung Quốc, Mỹ; nhưng thường xuyên có sự biến động.

Đặc biệt, nước Mỹ chỉ khoảng 4-5 năm gần đây mới tích cực tham gia sân chơi điện mặt trời, nhưng đã “đi theo kiểu Mỹ” bằng cách xây dựng các nhà máy điện mặt trời “khủng” nhất thế giới. Nhà máy lớn nhất thế giới hiện nay có công suất 30MW/120MWh là của AES Energy Storage đặt ở miền nam California, Mỹ. Tuy nhiên, chỉ vài tháng nữa, khi nhà máy sản xuất năng lượng mặt trời Gigafactory của tỷ phú Elon Musk đi vào hoạt động với công suất 100MW/129MWh tại Nam Úc, đây mới là hệ thống điện hòa lưới lớn nhất thế giới. Nguồn cung năng lượng mặt trời sẽ tiếp tục tăng trưởng ngoạn mục, góp phần giảm mạnh giá thành.

Trên thực tế, giá năng lượng mặt trời đã giảm tới hơn 100 lần trong 35 năm qua. Cụ thể, giá 1 watt điện năng lượng mặt trời vào năm 1977 là hơn 76 USD/watt đã chỉ còn 0,74 USD/watt vào năm 2013 – giảm hơn 100 lần chỉ trong vòng 35 năm. Còn theo Save the Mekong Coalition, riêng trong giai đoạn 2015-2016, giá trung bình toàn cầu của điện mặt trời giảm 13% (điện gió giảm 10,75%), khá cạnh tranh so với các nguồn năng lượng truyền thống trên diện rộng.

Vậy thì tại sao phải cắt khúc dòng Mê Kông, đồng thời khước từ luôn nguồn lợi từ phù sa, thuỷ sản và phá vỡ hệ sinh thái, trong khi vẫn còn nhiều cách khác để đáp ứng nhu cầu năng lượng, cụ thể là còn đó mặt trời?